Richtlijn: Taalontwikkeling (2018)

Bijlage 6 - Overzicht Nederlandstalige instrumenten

Deze bijlage is ook te downloaden als PDF.

Leeftijd Instrument Referentie Doel Bron Validiteit Toepasbaar als Nederlands niet de moedertaal is? Toepasbaarheid in de JGZ?

0-54 mnd

Van Wiechen Laurent de Angulo, 2008 Beoordelen van de taalontwikkeling in combinatie met de  overige ontwikkelingsvelden  Observatie door de JGZ-professional  en navraag bij ouders/verzorgers 18 van de 23 communicatie-kenmerken hadden een specificiteit van 95% of hoger. De sensitiviteit van de kenmerken was voor 19 van de 23 kenmerken lager dan 50% (Diepeveen, 2016) +/-

+

Bij alle organisaties in gebruik.

23-29 mnd VTO Taal De Ridder, 2006 Problemen in de taalontwikkeling te signaleren; meet taalbegrip, taalproductie en interactie tussen ouder en kind.

Ouders/ verzorgers

Sensitiviteit 24-52%, specificiteit 97-98% (De Koning, 2004).

Er zijn aanwijzingen dat met behulp van het VTO Taal instrument kinderen met taalproblemen eerder worden opgespoord dan met het Van Wiechen Onderzoek, maar dit is niet bewezen.

+/- +
15-27 mnd Lexilijst Nederlands Schlichting, 2002 Meet taalproductie

Ouders/ verzorgers

De betrouwbaarheid van de Lexilijst Begrip is hoog, namelijk van .97 tot .98, afhankelijk van de leeftijdsgroep. De test-hertestbetrouwbaarheid, bepaald in een onderzoek bij 36 kinderen, bleek .84 te zijn (Schlichting & Lutje Spelberg, 2009). Criteriumvaliditeit op 15-25 maanden is .52 - +
15-25 mnd Lexilijst Begrip Schlichting, 2009 Aanvullend aan Lexilijst Nederlands. Meet taalbegrip. Ouders/ verzorgers De betrouwbaarheid van de Lexilijst Begrip is hoog, namelijk van .97 tot .98, afhankelijk van de leeftijdsgroep. De test-hertestbetrouwbaarheid, bepaald in een onderzoek bij 36 kinderen, bleek .84 te zijn (Schlichting & Lutje Spelberg, 2009). Criteriumvaliditeit op 15-25 maanden is .52 - +
vanaf 3 jaar Non-woord repetitietaak (NRT) Roy, 2004 Beoordeelt de voorwaarden voor- en uitingen van communicatie (zowel verbaal als non-verbaal) 

Ouders/ verzorgers

Geen gegevens over validiteit, sensitiviteit, en specificiteit bekend. Recente studies naar de Engelstalige Nonword Repetition Tests laten lage sensitiviteit zien. +

+/-

Afname gebeurt door een getrainde logopedist, afnameduur circa 10 minuten

1-6 jaar (Gereviseerde)Groninger Minimum Spreeknormen (GMS) Goorhuis-Brouwer, 1995

Beknopt instrument met minimum normen: voldoet het kind aan de minimum spreeknormen voor zijn leeftijd. Gericht op de taalproductie.

De GMS is doorontwikkeld tot de SNEL.

Ouders/ verzorgers

Geen betrouwbare gegevens over sensitiviteit en specificiteit. +

+

Afname duur 2-3 minuten

1-6 jaar SNEL Luinge, 2005 Spoort taalproblemen op aan de hand van beoordeling van taalproductie, het taalbegrip en verstaanbaarheid

Ouders/ Verzorgers en leerkracht

Voor 12 tot 27 mnd: sensitiviteit 94%, specificiteit 83% +

+

Het instrument bestaat uit 14 korte ja/nee-vragen die in circa 3 minuten door ouders beantwoord kunnen worden

1-6 jaar ELS-NL Luinge Beoogt de spraaktaalontwikkeling van kinderen te meten. De items hebben betrekking op verstaanbaarheid, semantiek, grammatica en pragmatiek.

Ouders/ verzorgers

Voor 15-71 maanden: sensitiviteit 60% (95% BI 41%-77%), specificiteit  93% (95% BI 88%-96%) +

+

De ELS-NL is nog niet beschikbaar voor gebruik in de praktijk

16-20 mnd N-CDI Lijsten Zink, 2002, 2003 en 2007

Bij kinderen van 16-20 maanden wordt  taalbegrip en taalproductie gemeten.

Bij kinderen tussen 30-37 maanden woordenschat, grammatica, taalbegrip en de taalproductie algemeen.

Ouders/ verzorgers

De N-CDI lijsten zijn erkend in Vlaanderen door RIZIV. Betrouwbaarheid en validiteit zijn daar als goed beoordeeld. Ze zijn niet in NL beoordeel door de COTAN. -

-

Is vertaald en aangepast voor Vlaamstalige kinderen, en in de huidige vorm niet direct inzetbaar

24-31 mnd Lexiconlijst Schlichting, 2009 Meet de actieve woordenschat van tweetalige kinderen. Ook beschikbaar voor Marokkaans-Arabisch-Nederlands, Tarifit-Berbers-Nederlands, Turks-Nederlands (Schlichting, 2006). Ouders/ verzorgers De Tweetalige Lexiconlijsten zijn genormeerd. De betrouwbaarheid van de items varieert van 0,94 tot 0,99. Valideringsonderzoek is niet beschikbaar. ++

+

Ouders kruisen de woorden aan die hun kind zegt. Hetzelfde woord kan dan in één taal of in twee talen worden aangekruist.

24 mnd VLOT Oudgenoeg-Paz, 2017 Beoogt risico- en beschermende factoren in de taalomgeving van jonge kinderen te signaleren

Ouders/ verzorgers

De sensitiviteit van de VLOT is naar schatting 70% en de specificiteit 77%. +

+/ -

Aanvullend op standaard werkwijze. Afname duur 5 minuten.  Verwachte prevalentie van onvoldoende taalblootstelling is 25% van de populatie jeugdigen..

Referenties

Goorhuis-Brouwer, S.M. & Lucht, van der, F. (1995). Signaleren van taalontwikkelingsstoornissen. Tijdschrift Jeugdgezondheidszorg, 27(5): 79-82

Laurent de Angulo, M.S., Brouwers-de Jong, E.A., Bijlsma-Schlösser, J.F.M., Bulk-Bunschoten, A.M.W., Pauwels, J.H., Steinbuch-Linstra, I. (2008). Ontwikkelingsonderzoek in de Jeugdgezondheidszorg. Het Van Wiechenonderzoek, De Baecke-Fassaert Motoriektest. Assen, Van Gorcum.

Luinge, M.R. (2005). The Language-screening instrument SNEL. Dissertation Rijksuniversiteit Groningen. Te verkrijgen via: http://irs.ub.rug.nl/ppn/288245946 

Oudgenoeg-Paz, O., Leseman, P. (2017). Validering van de VLOT Omgevingsanalyse: Eindrapportage. Utrecht: Universiteit Utrecht.

Ridder, de, J.G., Stege, van der, H.A., Agt, van, H.M.E., Koning, de, H.J., Verhoeven, L.T.W. (2006). VTO taal 2-jarigen: handleiding. Amsterdam: Harcourt Test Publishers.

Roy, P., & Chiat, S. (2004). A prosodically controlled word and nonword repetition task for 2-to 4-year-olds: Evidence from typically developing children. Journal of Speech, Language, and Hearing Research, 47(1), 223-234.

 Schlichting, L. & Lutje Spelberg, H. (2009). Lexilijst en Lexiconlijsten. Oudervragenlijsten voor de taalontwikkeling Logopedie & Foniatrie, 6: 190-196. Te verkrijgen via: http://www.logopedie.nl/bestanden/nvlf/documentatiecentrum/artikelen_uit_LoFo/2009/
190_Lexilijsten_en_lexiconlijsten_juni_2009.pdf

Schlichting, L. (2006). Lexiconlijsten, Marokkaans-Arabisch, Tarifit-Berbers en Turks. Instrument om de taalontwikkeling te onderzoeken bij jonge Marokkaanse en Turkse kinderen in Nederland. Amsterdam: JIP

Schlichting, J.E.P.T., Lutje Spelberg, H.C. (2002). Lexilijst Nederlands: een instrument om de taalontwikkeling te onderzoeken bij Nederlandstalige kinderen van 15-27 maanden in het kader van vroegtijdige onderkenning. Lisse: Swets test publishers.

Zink I, Lejaegere M. (2002). N-CDIs Lijsten voor Communicatieve Ontwikkeling: aanpassing en hernormering van de MacArthur CDIs van Fenson et al. Leuven, Uitgeverij Acco.

Zink I, Lejaegere M. (2003). N-CDIs: Korte vormen. Aanpassing en hernormering van de MacArthur Short Form Vocabulary Checklists van Fenson et al. Leuven, Uitgeverij Acco.

Zink I, Lejaegere M. (2007). N-CDI 3: Aanpassing en hernomering van de MacArthur CDI: Level III van Dale et al (2000). Leuven/Voorburg, Uitgeverij Acc.

 

Download deze bijlage als PDF, of ga door naar bijlage 7.


Pagina als PDF