Richtlijn: Module Beeldbellen in de jeugdgezondheidszorg (2023)

Deze generieke jeugdgezondheidszorg (JGZ) Richtlijnmodule ‘Beeldbellen in de jeugdgezondheidszorg’ is bedoeld voor JGZ-organisaties en professionals werkzaam in de JGZ (zoals jeugdartsen, verpleegkundig specialisten, jeugdverpleegkundigen, doktersassistenten, pedagogen) en geeft achtergrondinformatie, tips en adviezen voor beeldbellen in de JGZ. Bij deze module hoort een praktijkkaart met een overzicht van praktische tips en aandachtspunten voor JGZ-professionals rond een contact via beeldbellen.

In de JGZ wordt al langer gebruik gemaakt van zorg op afstand, als aanvulling op en vervanging van een deel van de face-to-face momenten van contact. Zorg op afstand biedt JGZ-professionals een extra mogelijkheid om contact op maat te hebben met ouders en jeugdigen. Het sluit bovendien aan bij de belevingswereld en behoeftes van veel ouders en jeugdigen. Onze maatschappij en leefwereld is tenslotte in toenemende mate digitaal. Voor ouders en jeugdigen is internet een niet weg te denken onderdeel van hun leven. Veel ouders en jeugdigen gaan bij vragen allereerst online op zoek naar informatie en antwoorden. Daarom is het van belang dat de JGZ aansluit bij dit aspect van de leefwereld van ouders en jeugdigen, en ook online aanwezig en beschikbaar is. Op deze wijze krijgt de ouder of jeugdige meer regie op hoe, waar en wanneer er contact is met de JGZ.

Zorg op afstand is zorg waarbij de zorgontvanger zich niet op dezelfde plek of in dezelfde ruimte bevindt als de zorgverlener: de afstand wordt overbrugd met behulp van internetverbindingen, audiovisuele apparatuur en geautomatiseerde meet- en registratieapparatuur¹. Er zijn vele vormen van zorg op afstand, zoals communicatie op afstand (bijvoorbeeld consult via beeldbellen of informatie-uitwisseling via online communicatieplatforms), maar ook om actieve of passieve monitoring (bijvoorbeeld via sensoren of apps), triage en diagnostiek op afstand (bijvoorbeeld via de Corona Check App) of digitale vormen van behandeling of ondersteuning (digitale dagbesteding of online therapie²). Zorg op afstand kan worden ingedeeld in synchrone en asynchrone vormen. Bij synchrone vormen (zoals beeldbellen) zijn de professional en de cliënt gelijktijdig maar op een andere locatie online met elkaar in contact. Bij asynchrone vormen (zoals e-mail en online vragenlijsten) zijn de professional en de cliënt niet gelijktijdig online met elkaar in contact.

In 2019 stelde de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aanbevelingen op voor zorg op afstand³. De WHO-onderzoekers concludeerden dat zorg op afstand, zoals beeldbellen, een waardevolle en veilige aanvulling kan zijn op reguliere (face-to-face) zorg.

In het project Zorg op Afstand in de JGZ⁴ is onderzoek gedaan naar ervaringen die tijdens de coronacrisis zijn opgedaan met beeldbellen in de JGZ bij kinderen van 0-4 jaar, al dan niet gecombineerd met ontwikkelingsonderzoek. Hiervoor is gebruik gemaakt van vragenlijsten, interviews en focusgroepen. In Bijlage 1 worden de resultaten samengevat van de vragenlijsten bij JGZ-professionals, ouders, en de online focusgroep met professionals over belemmerende en bevorderende factoren. Kort samengevat lijkt beeldbellen (al dan niet gecombineerd met Van Wiechen filmpjes) nog niet tot het reguliere aanbod van de JGZ te behoren. Een deel van de JGZ-professionals en ouders staat hier wel voor open. In het kader van flexibele JGZ, passend bij het Landelijk Professioneel Kader (LPK) is het wenselijk verder onderzoek te verrichten naar de combinatie van beeldbellen en de Van Wiechen filmpjes. Omdat over deze combinatie nog onvoldoende onderzoeksinformatie bekend is, zijn de Van Wiechen filmpjes (nog) niet opgenomen in deze module. De complete resultaten van het project zijn terug te vinden in het rapport van het project Zorg op Afstand in de JGZ.

1. _{J. ter Berg, J, Y. Schothorst. Zorg op afstand: ethische overwegingen. Amsterdam, 2010}
2. _{Raad voor Volksgezondheid & samenleving. Zorg op afstand dichterbij? Den Haag, 2020}
3. _{World Health Organization. WHO Guideline: Recommendations on Digital interventions for Health System Strengthening. www.ncbi.nl m.nih.gov/books/NBK541902/pdf/Bookshelf_NBK541902.pdf 2019.}
4. _{T.z.t. referentie rapport (volgt nog)}