Richtlijn: Module Beeldbellen in de jeugdgezondheidszorg (2023)

In deze bijlage worden de resultaten samengevat van de vragenlijsten bij JGZ-professionals en ouders en de online focusgroep met professionals over belemmerende en bevorderende factoren. De complete resultaten zijn terug te vinden in het rapport van het project Zorg op Afstand in de JGZ.25

1. Vragenlijsten JGZ professionals

De vragenlijst is ingevuld door 72 professionals (20 jeugdartsen en 52 jeugdverpleegkundigen). 65% (n=47/72) van de professionals heeft wel eens een beeldbelafspraak gehad met ouders. Teams werd hiervoor veruit het meest gebruikt (n=38/47; 81%), gevolgd door KD+ (n=10/47; 21%) en Zoom (n=5/47; 11%). Slechts enkelen gebruikten Google (n=2/47), Skype (n=1/47) of Facetime (n=1/47).

De professionals waarderen beeldbellen gemiddeld met een 6,4 (spreiding 2-9) op een schaal van 1 (heel negatief) tot 10 (heel positief). De meest genoemde voordelen zijn: het kost minder tijd, handig voor multidisciplinair overleg in aanwezigheid van de ouder. De meest genoemde nadelen zijn: het kind niet kunnen onderzoeken, missen van interactie tussen ouder en kind.

Professionals geven het gebruiksgemak van beeldbellen gemiddeld een 3,9 (spreiding 1-5) op een schaal van 1 (heel moeilijk) tot 5 (heel makkelijk). De professionals vinden het over het algemeen makkelijk en de programma’s gebruiksvriendelijk. Verbindingsproblemen zorgen wel soms voor problemen. Over het algemeen vinden professionals het de verantwoordelijkheid van de werkgever om de veiligheid van beeldbellen te regelen.

Zestig procent (n=43/72) van de professionals zegt in de toekomst gebruik te willen (blijven) maken van beeldbellen. In de toelichting wordt wel aangegeven dat het gebruik per situatie moet worden overwogen omdat beeldbellen niet voor elke ouder of elk type consult de voorkeur heeft.

2. Vragenlijsten ouders

De vragenlijst is ingevuld door 54 ouders, waarvan 83% vrouw en 17% man. De leeftijd van de ouders ligt tussen de 23 en 44 jaar, met een gemiddelde leeftijd van 32 jaar. Het overgrote deel (93%) van de ouders is geboren in Nederland. Overige respondenten zijn geboren in Algerije (n=2/54), Antillen of Aruba (n=1/54) of Colombia (n=1/54). 56% van de ouders heeft een HBO- of WO diploma; 9% heeft geen diploma of alleen basisonderwijs; de overige 35% heeft een VMBO, HAVO, VWO of MBO1-4 diploma.

Een derde van de respondenten (n=17/54, 69%) heeft wel eens een beeldbelafspraak gehad met hun consultatiebureau. Teams werd hiervoor veruit het meest gebruikt (n=14/17, 82%). Enkele ouders gebruikten Zoom (n=2/17) of Whatsapp (n=1/17). De beeldbelafspraken waren vrijwel allemaal (n=16/17; 94%) voor kinderen van 1 jaar of ouder.

Ouders geven de beeldbelafspraken gemiddeld een 7,8 (spreiding 4-9) op een schaal van 1 (heel slecht) tot 10 (heel goed). Eén ouder die een onvoldoende gaf, schreef in de toelichting verbindingsproblemen te hebben gehad. De overige ouders waren tevreden over de beeldbelafspraken. De meest genoemde voordelen zijn: geen reistijd, makkelijker te combineren met werk. De meest genoemde nadelen zijn: het kind kan niet onderzocht worden, moeilijker om zorgen en vragen te bespreken.

Ouders geven het gebruiksgemak van beeldbellen gemiddeld een 4,0 (spreiding 2-4) op een schaal van 1 (heel moeilijk) tot 5 (heel makkelijk). De ouders vinden het over het algemeen makkelijk en zijn beeldbellen al gewend in hun werk. 

Ouders geven aan dat een beeldbelafspraak helpt voor korte, eenvoudige vragen waarbij geen fysiek onderzoek nodig is en er geen bijzonderheden zijn. Dan is het fijn dat er geen reistijd is. Als het kind lichamelijk onderzocht moet worden of er een emotionele vraag is, dan geven ouders de voorkeur aan een live consult.

3. Online focusgroep JGZ professionals

Tijdens de online focusgroep met 5 JGZ-professionals is een aantal resultaten van bovenstaande vragenlijst verder uitgevraagd. Deelnemers van de online focusgroep herkennen het beeld dat collega’s wat terughoudend zijn met beeldbellen. Professionals/collega’s hebben het gevoel dat ze geen betrouwbaar beeld krijgen van een gezin. Daarentegen wordt er door de deelnemers aangegeven dat dat in de spreekkamer ook zo kan zijn. Voor ouders levert beeldbellen meer winst op dan voor de professional (die moet toch op een goede werkplek zitten en afspraak voorbereiden en uitwerken).

Tijdens de focusgroepen hebben professionals ervaringen en tips gedeeld die zijn verwerkt in deze module.

4. Interviews ouders

Pharos heeft enkele interviews gehouden met vijf Marokkaans-Nederlandse moeders, in de wijk Overvecht, Utrecht. De moeders hadden taalniveau A1-B1 en 10-12 jaar schoolachtergrond. Zij zijn geworven door Pharos, via de zelforganisatie Al Amal.

Een samenvatting van de bevindingen:

• Alle moeders hebben video-belervaring met familie, altijd via Whatsapp.
• Geen van de moeders heeft video-belervaring met het consultatiebureau.
• Moeders hebben wisselend wel of geen ervaring met andere programma’s dan Whatsapp. Bijvoorbeeld Skype of Zoom.  Meestal beoordelen ze deze programma’s als minder makkelijk dan Whatsapp, of minder van kwaliteit in beeld en geluid. 
• Moeders zijn wisselend positief en niet positief over mogelijk videobellen met het consultatiebureau. 
• Moeders lijken wel een rustige plek te vinden in huis, behalve als het huis te klein is c.q. als het gezin groter is.

Door de digitalisering lijken mannen meer betrokken te raken (techniek of zelf deelnemen aan consult).
Daarnaast is een interview gehouden met 1 respondent op de vragenlijst, een autochtone moeder, met twee kinderen en in verwachting van een derde kind. Meerdere interviews zijn niet gelukt in verband met moeizame werving.
Een samenvatting van de bevindingen:

• Moeder heeft ervaring met Whatsapp, Teams en Zoom. Is digitaal vaardig met alle systemen. 
• Moeder heeft geen video-belervaring met het consultatiebureau. 
• Moeder is over het algemeen positief over het videobellen, mits dit ook de voorkeur voor de ouder is en alleen als face-to-face contact niet nodig is (bv. voor een prik). 
• Moeder kan zich terugtrekken op de slaapkamer voor videobellen, maar alleen als er oppas is voor de kinderen.