Werkwijze
De richtlijn is ontwikkeld volgens de methode van evidencebased richtlijnontwikkeling (EBRO) (CBO Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg, 2007). De basis voor de richtlijn is een samenvatting van het beschikbare bewijs in de wetenschappelijke literatuur. Op basis hiervan zijn aanbevelingen geformuleerd voor de praktijk. In de eerste werkgroepvergadering is besproken wat volgens de werkgroepleden de belangrijke knelpunten waren. Hierna zijn de uitgangsvragen in concept vastgesteld. Deze zijn schriftelijk voorgelegd aan de adviesgroepleden. Naar aanleiding van de commentaren heeft bijstelling plaatsgevonden en zijn de uitgangsvragen definitief vastgesteld.
Commentaarfase en autorisatie
In juni 2011 en december 2011 is de eerste concepttekst van de richtlijn tijdens een tweetal bijeenkomsten voorgelegd aan de adviesgroep. De commentaren zijn verwerkt en over details heeft nader overleg plaatsgevonden met enkele experts in de adviesgroep. Ten slotte is mei 2012 de tweede concepttekst opgesteld.
De conceptrichtlijn is ter becommentariëring voorgelegd aan de deelnemende verenigingen en organisaties en geplaatst op de website van de verenigingen Artsen Jeugdgezondheidszorg Nederland (AJN), Verpleegkundigen & Verzorgenden Nederland (V&VN) en Nederlandse Vereniging van Doktersassistenten (NVDA). Na verwerking van het commentaar is de richtlijn door de werkgroep vastgesteld, en ter autorisatie aan de RAC van het NCJ voorgelegd.
Indicatoren en implementatie
Door de kernredactie zijn in samenwerking met de relevante beroepsgroepen indicatoren opgesteld om de toepassing en de effecten van de richtlijn te kunnen monitoren.
In verschillende fasen van de richtlijnontwikkeling is geprobeerd rekening te houden met de implementatie van de richtlijn. Daarbij werd expliciet gelet op factoren die de invoering van de richtlijn in de praktijk kunnen bevorderen of belemmeren. Hierbij valt bijvoorbeeld te denken aan de multidisciplinaire samenstelling van de kernredactie en de adviesgroep en het uitvoeren van de knelpuntenanalyse. Op deze manier is een richtlijn ontwikkeld die antwoord geeft op vragen die in het veld leven. Ook de ontwikkeling van indicatoren draagt bij aan de implementatie van de richtlijn.
Werkgroep en adviesgroep
Voor het ontwikkelen van de richtlijn werd een brede werkgroep samengesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van de beroepsgroepen in de JGZ, op school en in de GGZ, en wetenschappelijk medewerkers van TNO en CBO.
Daarnaast werd een adviesgroep samengesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van aanpalende beroepsgroepen.
Werkgroep
- Dr. Minne Fekkes, Projectleider, Psycholoog, onderzoeker, TNO, afdeling Child Health, Leiden
- Dr. Mascha Kamphuis, Senior onderzoeker, jeugdarts KNMG, TNO, afdeling Child Health, Leiden
- Prof. dr. (Pauline) S.P. Verloove-Vanhorick, Emeritus hoogleraar, kinderarts, TNO, afdeling Child Health, Leiden
- Dr. Helma B.M. van Gameren-Oosterom, Arts, onderzoeker, TNO, afdeling Child Health, Leiden
- Dr. J.J.A. (Hans) de Beer, Senior richtlijnmethodoloog, CBO, afdeling Richtlijnen, Utrecht
- Dr. Kitty Rosenbrand, Arts, senior adviseur, CBO, afdeling Richtlijnen, Utrecht
- Drs. Josien van Wijk, Jeugdarts, AJN
- Drs. Janneke Z. Muyselaar-Jellema, Arts Maatschappij en Gezondheid, AJN/GGZ Kinderen en Jeugd Rivierduinen, Leiden
- Margreet de Ruiter, Stafverpleegkundige JGZ, lid V&VN, GGD Regio Nijmegen
- Elly Visser, Doktersassistente JGZ, lid NVDA, GGD West-Brabant
- Dieneke Veenstra, Doktersassistente JGZ 4-19, lid NVDA, GGD Regio Twente, Enschede
- Ans van der Borst, GVO-functionaris, GGD West-Brabant
- Joke Verwoerd, Intern begeleider, Landelijke Beroepsgroep voor intern begeleiders (LBib)
- Elianne Moolenburgh, Schoolmaatschappelijk werker, Schoolmaatschappelijk Werk
- Angela Kouwenhoven, Leerlingbegeleider, Landelijke Beroepsgroep voor intern begeleiders (LBib)
- Dr. Goof Buijs/ Drs. Zeina Bassa-Dafesh, Senior adviseur Gezondheidszorg, Gezondheidsinstituut NIGZ, Woerden
- Drs. Nico Foppen, Beleidsadviseur Oudervereniging, Nederlandse oudervereniging Katholiek Onderwijs (NKO), Den Haag
- Willy van Halem, Schoolpsycholoog, Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) / Crisis Interventie Netwerk Schoolpsychologen(CINS)
- Annemiek v/d Hoorn, NIP
Adviesgroep
- Prof. dr. Anne Marie Oudesluys-Murphy, MB, Kinderarts, Leids Universitair Medisch Centrum, Leiden
- Dr. Jako Burgers, Huisarts, hoofd afdeling Richtlijnontwikkeling & Wetenschap, Nederlands Huisartsen Genootschap, Utrecht
Cliënten participatie
Bij de ontwikkeling van de richtlijn is rekening gehouden met het patiënten perspectief. Een vertegenwoordiger van de oudervereniging NKO (Nederlandse oudervereniging Katholiek Onderwijs) heeft actief geparticipeerd in de werkgroep.
Juridische betekenis van richtlijnen
Richtlijnen zijn geen wettelijke voorschriften, maar op wetenschappelijke ‘evidence’ gebaseerde inzichten en aanbevelingen waaraan zorgverleners moeten voldoen om kwalitatief goede zorg te verlenen. Aangezien deze aanbevelingen hoofdzakelijk gebaseerd zijn op de ‘gemiddelde cliënt/patiënt’, kunnen zorgverleners op basis van hun professionele autonomie zo nodig afwijken van de richtlijn. Afwijken van richtlijnen kan in bepaalde situaties zelfs noodzakelijk zijn. Wanneer van de richtlijn wordt afgeweken, dient dit beargumenteerd en gedocumenteerd te worden.
Herziening
De richtlijnen zijn van de beroepsgroepen AJN, V&VN en NDVA. Hierbij ondersteunt het NCJ met landelijke regie op ontwikkeling, implementatie en borging van richtlijnen. In principe heeft de richtlijn een geldigheidsduur van vijf jaar. Uiterlijk in 2019 wordt bepaald of actualisering noodzakelijk is. De geldigheid van deze richtlijn verloopt eerder indien resultaten uit wetenschappelijk onderzoek of nieuwe ontwikkelingen een eerdere aanpassing vereisen.
Belangenverstrengeling
Kernredactieleden
Voor de ontwikkeling van deze richtlijn is financiering verkregen van ZorgOnderzoek
Nederland Medische Wetenschappen (ZonMw). Alle kernredactieleden hebben een verklaring belangenverstrengeling ingevuld.
De gemelde belangenverstrengelingen zijn:
Dhr. Dr. M. Fekkes: betrokken bij onderzoek naar de effectiviteit van de PRIMA-methode
De overige kernredactieleden hebben verklaard in de laatste vijf jaar (tot op heden) geen relatie of bemoeienis te hebben gehad met bedrijven of organisaties die op enigerlei wijze zijn verbonden aan het onderwerp van de onderhavige JGZ-richtlijn ‘Pesten’, waardoor een belangenconflict zou kunnen ontstaan met de werkzaamheden in de richtlijnwerkgroep en de belangen van AJN, V&VN of NVDA.