Sinds 2022 zijn gemeenten wettelijk verplicht om een prenataal huisbezoek door de JGZ (PHB JGZ) aan de zwangere en/of het gezin in een kwetsbare situatie te bieden.
PHB JGZ is een moment van contact op indicatie tijdens de zwangerschap, meestal na signalering door de geboortezorgverlener. De jeugdverpleegkundige luistert naar de wensen, behoeften en eventuele zorgen van de aanstaande ouder(s) en kijkt samen met hen, waar nodig naar mogelijkheden voor extra ondersteuning (vanuit de JGZ of doorgeleiding naar andere hulp) al in de zwangerschap.
Een gezin in een kwetsbare situatie wordt omschreven als: “een gezin waarbij enkele maatschappelijke en/of psychosociale risicofactoren gesignaleerd worden, die de zwangerschap, het ouderschap, de opvoeding en de ontwikkelingskansen van een kind negatief kunnen beïnvloeden. (…) Het is aan degene die signaleert om samen met de zwangere/het gezin zich een beeld te vormen van de mate van kwetsbaarheid.” (Handreiking PHB JGZ Deze linkt opent in een nieuw tabblad).
Zie:
- een Thema-dossier Prenataal huisbezoek Deze linkt opent in een nieuw tabblad
- een Handreiking PHB JGZ Deze linkt opent in een nieuw tabblad met informatiefolders voor ouders
- samenvattingskaarten voor signaleerders Deze linkt opent in een nieuw tabblad, uitvoerende JGZ-professionals Deze linkt opent in een nieuw tabbladen gemeenten Deze linkt opent in een nieuw tabblad.
- een e-learning Deze linkt opent in een nieuw tabblad ‘Prenataal huisbezoek JGZ’ beschikbaar in de JGZ Academie
Hoewel de implementatie van het PHB JGZ breed is opgepakt door de JGZ, is er veel variatie in de uitvoering ervan. De doelgroep wordt nog onvoldoende bereikt en een eenmalig huisbezoek blijkt meestal niet voldoende is om het betreffende gezin te ondersteunen. De JGZ is in grote mate ‘afhankelijk’ van de signalering door geboortezorgverleners. Dit geldt vooral bij gezinnen met een eerste zwangerschap of kind, waarvan nog geen broertjes of zusjes bekend zijn bij de JGZ [13]; [120]. Hoewel geboortezorgverleners aanbevolen wordt om gebruik te maken van een signaleringsinstrument, wordt dit in de praktijk nog onvoldoende gebruikt ([67]. De verdere implementatie van het PHB-JGZ en de samenwerking tussen JGZ-professionals en geboortezorgverleners verdient dus blijvende aandacht. De preSPARK [82] en de GIZ-methodiek [96] kunnen een goede structuur bieden voor de invulling PHB JGZ.