Richtlijn: Vroegtijdige opsporing van gehoorverlies bij kinderen en jongeren (2016)

Verantwoording

Wetenschappelijke bewijsvoering

Als eerste stap bij de ontwikkeling van de richtlijn werd gestart met een systematisch literatuuronderzoek. Gevonden artikelen werden door twee leden van het projectteam (KW en CL) beoordeeld op relevantie. Bij verschil van mening tussen de twee beoordelaars werd in onderling overleg consensus bereikt. Relevante artikelen werden vervolgens gewaardeerd aan de hand van drie aspecten, namelijk methodologische kwaliteit, toepasbaarheid in de praktijk en toepasbaarheid binnen de Nederlandse gezondheidszorg. Voor het beoordelen van de methodologische kwaliteit werd gebruik gemaakt van de EBRO-systematiek (Evidence Based Richtlijn Ontwikkeling), ontwikkeld door het kwaliteitsinstituut voor de gezondheidszorg CBO.
De richtlijntekst is zoveel mogelijk gebaseerd op bewijs uit de literatuur, maar dat bleek niet altijd mogelijk, bijvoorbeeld omdat er geen literatuur voorhanden was of doordat de kwaliteit van de gevonden literatuur onvoldoende was. Ook de duur van het richtlijnontwikkelingstraject en de beschikbare menskracht leverden beperkingen op. Daar waar het niet mogelijk was uit te gaan van eigen, door de projectgroep uitgevoerd, systematisch literatuuronderzoek werd gebruik gemaakt van richtlijnen, protocollen en verslagen van nationale en internationale gezondheidsorganisaties, beroepsorganisaties en wetenschappelijke verenigingen. Pas als ook dat niet mogelijk was is gezocht naar consensus binnen de werkgroep van de richtlijn.
Aanbevelingen in deze richtlijn zijn kortom daar waar mogelijk gebaseerd op wetenschappelijk bewijs, aangevuld met kennis, ervaring en mening van de werkgroep leden. Voor het formuleren van aanbevelingen zijn daarnaast andere aspecten van belang, bijvoorbeeld: voorkeuren van jongeren en ouders, kosten, beschikbaarheid, randvoorwaarden of organisatorische aspecten.

Zoekstrategie

Voor het zoeken van literatuur werden de Pubmed en Cochrane databases geraadpleegd. Er is gezocht naar artikelen in het Nederlands en Engels. In Pubmed gehanteerde zoekstrategieën in en de bijbehorende resultaten worden hieronder weergegeven.

 

Tabel 7.1 Gehanteerde zoekstrategieën
Onderwerp Gehanteerde zoekstrategieën Aantal artikelen
Risicofactoren voor gehoorproblemen die zich na de NGS manifesteren Search ((((("Hearing Loss"[Mesh]) AND (("Infant"[Mesh]) OR "Child, Preschool"[Mesh]))) AND "Hearing Loss/etiology"[Mesh])) AND "Review" [Publication Type] Filters: Publication date from 2004/01/01 to 2014/12/31; EnglishÈ 261

Effetiviteit van screening op gehoorverlies

 

 

Met als subvraag; welke gehoormeting, welke apparatuur en welke omstandigheden zijn het meest adequaat

Search (("Hearing Loss, Central/prevention and control"[Mesh])) OR (("Hearing Loss, Central"[Mesh]) AND "Mass Screening"[Mesh])

Search ((("Infant"[Mesh]) OR "Child, Preschool"[Mesh] OR "child" [Mesh])) AND ((mass screening[MeSH Terms]) AND (("Hearing Loss"[Mesh]) AND "Questionnaires"[Mesh]))

Search ((("Reproducibility of Results"[Mesh]) OR validity)) AND ((mass screening[MeSH Terms]) AND (((("Child"[Mesh]) OR "Child, Preschool"[Mesh])) AND "hearing tests"[MeSH Terms]))

Search ("mass screening"[MeSH Terms]) AND (((((("Child"[Mesh]) OR "Child, Preschool"[Mesh])) AND "hearing tests"[MeSH Terms])) AND (conditions or circumstances or environment or situation or "acoustic environment" or setting[Title]))

30

 

49

 

27

 

53

Breed gedefinieerde problematiek (bijv. gedragsproblemen, taalproblemen, concentratiestoornissen) in relatie tot gehoorverlies Search (((("epidemiology" [Subheading]) AND (((((("child behavior disorders"[MeSH Terms]) OR language disorders[MeSH Terms])) OR learning disorders[MeSH Terms])) AND (((("Hearing Loss"[Mesh])) AND "Child"[Mesh]) OR "Child, Preschool"[Mesh]))) AND ( "2004/01/01"[PDat] : "2014/12/31"[PDat] ))) AND (review AND ( "2004/01/01"[PDat] : "2014/12/31"[PDat] )) 120
Effectiviteit van interventies (preventie en opsporing) op vermindering/beperking van gehoorschade door hard geluid bij kinderen vanaf de basisschool leeftijd Search ("Hearing Loss, Noise-Induced/prevention and control"[Mesh]) AND "Adolescent"[Mesh]

Search ((hearing loss, noise induced[MeSH Terms]) AND child[MeSH Terms]) AND (prevention and control[MeSH Subheading])

Search (("Hearing Tests"[Mesh]) AND "Adolescent"[Mesh]) AND "mass screening"[MeSH Terms]

154

 

71

181

Evidence tabellen en niveau van bewijsvoering (als pdf)

Evidence tabellen zijn op te vragen bij de ontwikkelaars van de richtlijn. Hieronder wordt de indeling van methodologische kwaliteit van individuele studies en niveau van conclusies gegeven.

Tabel 7.2 Indeling van methodologische kwaliteit van individuele studies
  Interventie Diagnostisch accuratesse onderzoek Schade / bijwerkingen*, etiologie, prognose
A1
Systematische review van tenminste twee onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van A2-niveau

A2 Gerandomiseerd dubbelblind vergelijkend klinisch onderzoek van goede kwaliteit van voldoende omvang Onderzoek ten opzichte van een referentietest (een
‘gouden standaard’) met tevoren gedefinieerde afkapwaarden en onafhankelijke beoordeling van de resultaten van test en gouden standaard, betreffende een voldoende grote serie van opeenvolgende patiënten die allen de index- en referentietest hebben gehad
Prospectief cohortonderzoek van voldoende omvang en follow-up, waarbij adequaat gecontroleerd is voor
‘confounding’ en selectieve follow-up voldoende is uitgesloten.
B Vergelijkend onderzoek, maar niet met alle kenmerken als genoemd onder A2 (hieronder valt ook patiëntcontrole onderzoek, cohortonderzoek). Onderzoek ten opzichte van een referentietest, maar niet met alle kenmerken die onder A2 zijn genoemd Prospectief cohortonderzoek, maar niet met alle kenmerken als genoemd onder A2 of retrospectief cohortonderzoek of patiëntcontrole onderzoek.
C
Niet-vergelijkend onderzoek
D
Mening van deskundigen
* Deze classificatie is alleen van toepassing in situaties waarin om etische of andere redenen gecontroleerde trials niet mogelijk zijn. Zijn die wel mogelijk dan geldt de classificatie voor interventies.
Tabel 7.3 Niveau van conclusie
  Conclusie gebaseerd op
1 Onderzoek van niveau A1 of tenminste 2 onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van niveau A2
2 1 onderzoek van niveau A2 of tenminste 2 onafhankelijk van elkaar uitgevoerde onderzoeken van niveau B
3 1 onderzoek van niveau B of C
4 Mening van deskundigen

Overwegingen

De werkgroep heeft onderling afspraken gemaakt over te hanteren definities en terminologie. Zo is er voor gekozen over ‘gehoorverlies’ te spreken en niet over ‘gehoorstoornis’. Overige overwegingen van de werkgroep zijn per onderwerp opgenomen in de voorgaande thema’s.

Kennislacunes

  • De uitwisseling van informatie tussen ketenpartners en JGZ is een praktisch knelpunt. Hierdoor is het bepalen van de aanwezigheid van een risicofactoren niet altijd betrouwbaar mogelijk.
  • Er is onvoldoende kennis over de resultaten van de huidige gehoorscreening (verwijsaantallen, gevonden afwijkingen, positieve - en negatieve voorspellende waarde) om de effectiviteit vast te stellen.
  • Er zijn geen goede c.q. recente cijfers over de aantallen jongeren met gehoorproblemen t.g.v. hard geluid.
  • Het is onbekend wat de korte en lange termijn gevolgen voor het gehoor zijn van langdurige blootstelling aan hard geluid/muziek in de vrije tijd bij kinderen en jongeren.
  • Er is zijn onvoldoende gegevens om de validiteit van zelftesten bij kinderen en jongeren te kunnen beoordelen.
  • Er is geen bewijs dat, op gebied van gehoorschade door hard geluid, verandering in gedrag door kinderen en jongeren ook daadwerkelijk gezondheidswinst oplevert.
  • Er zijn onvoldoende cijfers bekend over het aantal kinderen dat gesignaleerd wordt met taalproblemen, waarbij dit gebaseerd blijkt te zijn op gehoorproblemen.
  • Onderbouwing voor het hanteren van verwijscriteria door de JGZ bij aanwezigheid van specifieke risicofactoren (bijvoorbeeld meningitis, progressieve erfelijke aandoeningen) ontbreekt.

Belangenverstrengeling

Alle deelnemers aan de projectgroep en werkgroep hebben een belangenverklaring ingevuld. De volgende werkgroep leden meldden mogelijke belangenverstrengeling:

  • Mw. Annerike Gorter en Ilke Jellema zijn werkzaam bij de Nationale Hoorstichting. De Nationale Hoorstichting heeft o.a. de ‘Oorcheck’ ontwikkeld: een online hoortest voor jongeren van 12-24 jaar. De Nationale Hoorstichting onderzoekt de mogelijkheden om de ‘Oorcheck’ te introduceren binnen de JGZ.
  • Dr.ir. Alex Hoetink geeft onderwijs namens FENAC Stichting Audiologisch Onderwijs, en ontving hiervoor een vergoeding.
  • Mw. Noelle Uilenburg verricht in het kader van haar werkzaamheden bij de NSDSK scholing en wetenschappelijk onderzoek op het gebied van gehoor- en spraakstoornissen.
  • Mw. Karin Wiefferink verricht in het kader van haar werkzaamheden bij de NSDSK wetenschappelijk onderzoek op het gebied van gehoor- en spraakstoornissen. 

Door de overige leden werd geen belangenverstrengeling gemeld.


Pagina als PDF