3.2 Beschrijving actief op te sporen symptomen en aandoeningen

JGZ-richtlijn Houding en bewegen

1 Inleiding Ga naar pagina over 1 Inleiding

1.1 Afbakening

2 Definities en achtergrondinformatie Ga naar pagina over 2 Definities en achtergrondinformatie

2.1 Normale ontwikkeling van houding en beweging

3 Signaleren, diagnostiek en verwijzen Ga naar pagina over 3 Signaleren, diagnostiek en verwijzen

3.1 Symptomen en aandoeningen rond houding en beweging

3.2 Beschrijving actief op te sporen symptomen en aandoeningen

3.2.1 Spina bifida

3.2.2 Bijzonderheden tonus (hypo/hypertonie)

3.2.3 Tremor (Trillen, beven)

3.2.4 Scoliose

4 Preventie Ga naar pagina over 4 Preventie

4.1 Algemene adviezen over beweging, houding en beeldschermgebruik

4.2 Preventieve adviezen houding

4.2.1 Baby’s van 0-1 jaar

4.2.2 Kinderen van 1-18 jaar

4.3 Preventieve adviezen bewegen

4.4 Preventieve adviezen beeldschermgebruik

4.4.1 Kinderen van 0-4 jaar

4.4.2 Kinderen van 4-18 jaar

4.5 Handvatten voor het gesprek met de jeugdigen en hun ouders

5 Begeleiden en behandelen Ga naar pagina over 5 Begeleiden en behandelen

6 Samenwerken Ga naar pagina over 6 Samenwerken

7 Totstandkoming Ga naar pagina over 7 Totstandkoming

7.1 Cliëntparticipatie

8 Verantwoording Ga naar pagina over 8 Verantwoording

9 Bijlagen Ga naar pagina over 9 Bijlagen

9.1 Bijlage 1: niet actief op te sporen symptomen en aandoeningen

9.2 Bijlage 2: symptomen en aandoenigen rond het onderwerp houding en beweging

9.3 Bijlage 3: adviezen bewegen

9.4 Bijlage 4: voorbeelden overzicht beweeginterventies met aanwijzingen voor effectiviteit

Heb je vragen?

Neem voor vragen of meer informatie contact met ons op

Contact opnemen

Lees meer in de onderliggende hoofdstukken.

[1] Knelpuntenanalyses jeugdgezondheidszorg. 2017

[2] Van Empelen R, Nijhuis-van der Sanden R, Hartman A. Kinderfysiotherapie. Vierde druk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. 2016

[3] Leefstijlmonitor 2018

https://www.sportenbewegenincijfers.nl/kernindicatoren/%20

[4] Gezondheidsraad. Advies beweegrichtlijnen 2017. Den Haag. 2017

[5] Guidelines on Physical Activity, Sedentary Behaviour and Sleep for Children under 5 Years of Age 2019

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31091057

[6] Bailey R, Hillman C, Arent S, Petitpas A. Physical activity: an underestimated investment in human capital? Journal of physical activity & health 2013;10(3):289-308

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23620387

[7] Donnelly JE, Hillman CH, Castelli D, Etnier JL, Lee S, Tomporowski P, Lambourne K, Szabo-Reed AN. Physical Activity, Fitness, Cognitive Function, and Academic Achievement in Children: A Systematic Review. Medicine and science in sports and exercise 2016;48(6):1197-222

http://dx.doi.org/10.1249/MSS.0000000000000901 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27182986

[8] Sullivan RA, Kuzel AH, Vaandering ME, Chen W. The Association of Physical Activity and Academic Behavior: A Systematic Review. The Journal of school health 2017;87(5):388-398

http://dx.doi.org/10.1111/josh.12502 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28382668

[9] Veldman SLC, Altenburg TM, Chin A Paw M. Literatuuronderzoek Associaties tussen Lichamelijke Activiteit en Groei en Ontwikkeling bij 0-5 jarige Kinderen Amsterdam: Amsterdam UMC, locatie VUmc. 2019

[10] Timmons BW, Leblanc AG, Carson V, Connor Gorber S, Dillman C, Janssen I, Kho ME, Spence JC, Stearns JA, Tremblay MS. Systematic review of physical activity and health in the early years (aged 0-4 years). Applied physiology, nutrition, and metabolism = Physiologie appliquee, nutrition et metabolisme 2012;37(4):773-92

http://dx.doi.org/10.1139/h2012-070 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22765840

[11] Zeng N, Ayyub M, Sun H, Wen XU, Xiang P, Gao Z. Effects of Physical Activity on Motor Skills and Cognitive Development in Early Childhood: A Systematic Review. BioMed research international 2017;2017():2760716

http://dx.doi.org/10.1155/2017/2760716 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29387718

[12] Hefti F. Pediatric Orthopedics in Practice. Springer-Verlag, Berlin Heidelberg New York. ISBN-13: 978-3-540-69963-7. 2007

[13] Van der Sluijs JA, Sakkers RJB, Bronswijk JAHM. Praktische Kindergeneeskunde: Kinderorthopedie. Bohn Stafleu van Loghum, Houten. 2009

[14] Vissers J. Pluis of niet pluis. Een leidraad voor de eerstelijns gezondheidszorg. Telenga drukwerk service, Groningen. 2012

[15] Talma H, Schönbeck Y, van Dommelen P, Bakker B, van Buuren S, Hirasing RA. Trends in menarcheal age between 1955 and 2009 in the Netherlands. PloS one 2013;8(4):e60056

http://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0060056 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23579990

[16] Seregni F, Weatherby T, Beardsall K. Do all newborns with an isolated sacrococcygeal dimple require investigation for spinal dysraphism? Archives of disease in childhood 2019;104(8):816-817

http://dx.doi.org/10.1136/archdischild-2019-317058 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31113767

[17] Schönbeck Y, Hindori-Mohangoo AD, Masurel N, van der Pal-de Bruin KM. Aangeboren afwijkingen in Nederland 2001-2013: Gebaseerd op de landelijke perinatale registraties. TNO/CH 2015 R11267. TNO, Leiden. 2015

[18] Laurent de Angulo MS, Brouwers-de Jong EA, Bijlsma-Schlösser JFM, Bulk-Bunschoten AMW, Pauwels JH, Steinbuch-Linstra I. Ontwikkelingsonderzoek in de JGZ. Koninklijke van Gorcum BV. ISBN-13: 9789023241911. 2005

[19] Touwen BCL. De neurologische ontwikkeling van de zuigeling. Utrecht/Antwerpen: Bohn Scheltema & Holkema. 1984

[20] Negrini S, Donzelli S, Aulisa AG, Czaprowski D, Schreiber S, de Mauroy JC, Diers H, Grivas TB, Knott P, Kotwicki T, Lebel A, Marti C, Maruyama T, O'Brien J, Price N, Parent E, Rigo M, Romano M, Stikeleather L, Wynne J, Zaina F. 2016 SOSORT guidelines: orthopaedic and rehabilitation treatment of idiopathic scoliosis during growth. Scoliosis and spinal disorders 2018;13():3

http://dx.doi.org/10.1186/s13013-017-0145-8 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29435499

[21] Wajchenberg M, Astur N, Kanas M, Martins DE. Adolescent idiopathic scoliosis: current concepts on neurological and muscular etiologies. Scoliosis and spinal disorders 2016;11():4

http://dx.doi.org/10.1186/s13013-016-0066-y https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27355084

[22] Rogala EJ, Drummond DS, Gurr J. Scoliosis: incidence and natural history. A prospective epidemiological study. The Journal of bone and joint surgery. American volume 1978;60(2):173-6

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/641080

[23] Lonstein JE, Carlson JM. The prediction of curve progression in untreated idiopathic scoliosis during growth. The Journal of bone and joint surgery. American volume 1984;66(7):1061-71

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6480635

[24] Pehrsson K, Larsson S, Oden A, Nachemson A. Long-term follow-up of patients with untreated scoliosis. A study of mortality, causes of death, and symptoms. Spine 1992;17(9):1091-6

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/1411763

[25] Weinstein SL, Dolan LA, Spratt KF, Peterson KK, Spoonamore MJ, Ponseti IV. Health and function of patients with untreated idiopathic scoliosis: a 50-year natural history study. JAMA 2003;289(5):559-67

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12578488

[26] Lissak G. Adverse physiological and psychological effects of screen time on children and adolescents: Literature review and case study. Environmental research 2018;164():149-157

http://dx.doi.org/10.1016/j.envres.2018.01.015 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29499467

[27] Radesky JS, Schumacher J, Zuckerman B. Mobile and interactive media use by young children: the good, the bad, and the unknown. Pediatrics 2015;135(1):1-3

http://dx.doi.org/10.1542/peds.2014-2251 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25548323

[28] Mediawijzer.net.. Iene Miene Media 2018. 2018

https://www.mediawijzer.net/wp-content/uploads/sites/6/2018/04/Onderzoek-IeneMieneMedia-2018.pdf

[29] NVK, AJN, V&VN,, Erasmus MC, HNN, IVO, TNO, NCJ, NJi, VUmc. Factsheet beeldschermgebruik van dichtbij. 2018

http://ajnjeugdartsen.nl/wp-content/uploads/2018/10/Factsheet-beeldschermgebruik-2018-1.pdf

[30] Straker L, Abbott R, Collins R, Campbell A. Evidence-based guidelines for wise use of electronic games by children. Ergonomics 2014;57(4):471-89

http://dx.doi.org/10.1080/00140139.2014.895856 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24665962

[31] Straker L, Maslen B, Burgess-Limerick R, Johnson P, Dennerlein J. Evidence-based guidelines for the wise use of computers by children: physical development guidelines. Ergonomics 2010;53(4):458-77

http://dx.doi.org/10.1080/00140130903556344 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20309743

[32] Potthoff T, de Bruin ED, Rosser S, Humphreys BK, Wirth B. A systematic review on quantifiable physical risk factors for non-specific adolescent low back pain. Journal of pediatric rehabilitation medicine 2018;11(2):79-94

http://dx.doi.org/10.3233/PRM-170526 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30010152

[33] Brink Y, Louw QA. A systematic review of the relationship between sitting and upper quadrant musculoskeletal pain in children and adolescents. Manual therapy 2013;18(4):281-8

http://dx.doi.org/10.1016/j.math.2012.11.003 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23298827

[34] Huguet A, Tougas ME, Hayden J, McGrath PJ, Stinson JN, Chambers CT. Systematic review with meta-analysis of childhood and adolescent risk and prognostic factors for musculoskeletal pain. Pain 2016;157(12):2640-2656

http://dx.doi.org/10.1097/j.pain.0000000000000685 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27525834

[35] Wirth B, Potthoff T, Rosser S, Humphreys BK, de Bruin ED. Physical risk factors for adolescent neck and mid back pain: a systematic review. Chiropractic & manual therapies 2018;26():36

http://dx.doi.org/10.1186/s12998-018-0206-y https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30258567

[36] Hill JJ, Keating JL. Risk factors for the first episode of low back pain in children are infrequently validated across samples and conditions: a systematic review. Journal of physiotherapy 2010;56(4):237-44

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21091413

[37] Calvo-Muñoz I, Kovacs FM, Roqué M, Gago Fernández I, Seco Calvo J. Risk Factors for Low Back Pain in Childhood and Adolescence: A Systematic Review. The Clinical journal of pain 2018;34(5):468-484

http://dx.doi.org/10.1097/AJP.0000000000000558 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28915154

[38] Kamper SJ, Yamato TP, Williams CM. The prevalence, risk factors, prognosis and treatment for back pain in children and adolescents: An overview of systematic reviews. Best practice & research. Clinical rheumatology 2016;30(6):1021-1036

http://dx.doi.org/10.1016/j.berh.2017.04.003 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29103547

[39] Yamato TP, Maher CG, Traeger AC, Wiliams CM, Kamper SJ. Do schoolbags cause back pain in children and adolescents? A systematic review. British journal of sports medicine 2018;52(19):1241-1245

http://dx.doi.org/10.1136/bjsports-2017-098927 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29720469

[40] Collard DCM, Verhagen EALM, Chinapaw MJM, Knol DL, van Mechelen W. Effectiveness of a school-based physical activity injury prevention program: a cluster randomized controlled trial. Archives of pediatrics & adolescent medicine 2010;164(2):145-50

http://dx.doi.org/10.1001/archpediatrics.2009.256 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20124143

[41] Nauta J, van Mechelen W, Otten RHJ, Verhagen EALM. A systematic review on the effectiveness of school and community-based injury prevention programmes on risk behaviour and injury risk in 8-12 year old children. Journal of science and medicine in sport 2014;17(2):165-72

http://dx.doi.org/10.1016/j.jsams.2013.07.011 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23962868

[42] MacDonald J, Stuart E, Rodenberg R. Musculoskeletal Low Back Pain in School-aged Children: A Review. JAMA pediatrics 2017;171(3):280-287

http://dx.doi.org/10.1001/jamapediatrics.2016.3334 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28135365

[43] Jayanthi NA, Post EG, Laury TC, Fabricant PD. Health Consequences of Youth Sport Specialization. Journal of athletic training 2019;54(10):1040-1049

http://dx.doi.org/10.4085/1062-6050-380-18 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31633420

[44] Castellucci HI, Arezes PM, Molenbroek JFM, de Bruin R, Viviani C. The influence of school furniture on students' performance and physical responses: results of a systematic review. Ergonomics 2017;60(1):93-110

http://dx.doi.org/10.1080/00140139.2016.1170889 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/27015656

[45] Sandseter EB. Categorising risky play—how can we identify risk‐taking in children's play?. European Early Childhood Education Research Journal 15(2):237-252 2007

[46] Brussoni M, Gibbons R, Gray C, Ishikawa T, Sandseter EBH, Bienenstock A, Chabot G, Fuselli P, Herrington S, Janssen I, Pickett W, Power M, Stanger N, Sampson M, Tremblay MS. What is the Relationship between Risky Outdoor Play and Health in Children? A Systematic Review. International journal of environmental research and public health 2015;12(6):6423-54

http://dx.doi.org/10.3390/ijerph120606423 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/26062038

[47] Van Wieringen JCM, Beckers M. Hoe krijgt de jeugdgezondheidszorg de jeugd in beweging? Tijdschrift voor jeugdgezondheidszorg 47: 92–95. 2015

[48] Kenniscentrum Sport, Stichting Opvoeden.nl. Landelijk Ouderpanel; Hoe denken ouders over sport en bewegen? Resultaten van de peiling. 2019

https://opvoedinformatie.nl/wp-content/uploads/2019/05/Def.-Samenvatting-peiling-ouders-over-sport-en-bewegen-2-geconverteerd.pdf

[49] Van Wieringen JCM. Standpunt beweegstimulering door de jeugdgezondheidszorg. RIVM rapport 295002001. RIVM, Bilthoven. 2009

[50] Kenniscentrum Sport. Sport- en beweeginterventies. 2019

https://www.kenniscentrumsport.nl/sportinterventies-en-beweeginterventies/

[51] Zwikker M, Van Dale D, Dinnink T, Willemse G, Van Rooijen S, Heeringa N, Rensen P. Erkenning van interventies. Criteria voor gezamenlijke kwaliteitsbeoordeling 2015-2018. RIVM, NJi, NISB, Trimbos instituut, Vilans, Movisie, NCJ. 2015

[52] Kriemler S, Meyer U, Martin E, van Sluijs EMF, Andersen LB, Martin BW. Effect of school-based interventions on physical activity and fitness in children and adolescents: a review of reviews and systematic update. British journal of sports medicine 2011;45(11):923-30

http://dx.doi.org/10.1136/bjsports-2011-090186 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21836176

[53] Gordon ES, Tucker P, Burke SM, Carron AV. Effectiveness of physical activity interventions for preschoolers: a meta-analysis. Research quarterly for exercise and sport 2013;84(3):287-94

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24261007

[54] Van Empelen P, Schokker D. Factsheet: Werkzame elementen van voeding- en beweeginterventies. Slimme combinaties van gedragsveranderingstechnieken. TNO, Leiden. 2015

[55] Guyatt GH, Oxman AD, Vist GE, Kunz R, Falck-Ytter Y, Alonso-Coello P, Schünemann HJ, . GRADE: an emerging consensus on rating quality of evidence and strength of recommendations. BMJ (Clinical research ed.) 2008;336(7650):924-6

http://dx.doi.org/10.1136/bmj.39489.470347.AD https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18436948

[56] Makurthou AA, Oei L, El Saddy S, Breda SJ, Castaño-Betancourt MC, Hofman A, van Meurs JBJ, Uitterlinden AG, Rivadeneira F, Oei EHG. Scheuermann disease: evaluation of radiological criteria and population prevalence. Spine 2013;38(19):1690-4

http://dx.doi.org/10.1097/BRS.0b013e31829ee8b7 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24509552

[57] Wijga AH, Scholtens S, van Oeffelen AAM, Beckers M. Klachten en kwalen bij kinderen in Nederland. Omvang en gevolgen geïnventariseerd. Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), RIVM Rapport 260136001/2010. 2010

[58] Calvo-Muñoz I, Gómez-Conesa A, Sánchez-Meca J. Prevalence of low back pain in children and adolescents: a meta-analysis. BMC pediatrics 2013;13():14

http://dx.doi.org/10.1186/1471-2431-13-14 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23351394

[59] Bons SCS, Borg MAJP, Van den Donk M, Koes BW, Kuijpers T, Ostelo RWJG, Schaafstra A, Spinnewijn WEM, Verburg-Oorthuizen AFE, Verweij HA. NHG-Standaard Aspecifieke lagerugpijn (Tweede herziening). 2017

[60] Multidisciplinaire richtlijn ‘Aspecifieke klachten arm, nek en/of schouders’. Amersfoort: KNGF. 2012

[61] Kunnamo I, Kallio P, Pelkonen P. Incidence of arthritis in urban Finnish children. A prospective study. Arthritis and rheumatism 1986;29(10):1232-8

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/3768057

[62] NVK werkboek kinderinfectieziekten. 2020

https://werkboeken.nvk.nl/kinderinfectieziekten/Orgaansysteem/Botten-en-gewrichten

[63] NVK. Richtlijn medicamenteuze behandeling van kinderen met juveniele idiopathische artritis 2017

[64] Hebra A. https://emedicine.medscape.com/article/1004953-overview (bezocht op 26-2-2019). 2018

https://emedicine.medscape.com/article/1004953-overview%20(bezocht%20op%2026-2-2019).

[65] Ji YI, Liu W, Chen S, Xu B, Tang Y, Wang X, Yang G, Cao L. Assessment of psychosocial functioning and its risk factors in children with pectus excavatum. Health and quality of life outcomes 2011;9():28

http://dx.doi.org/10.1186/1477-7525-9-28 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21542911

[66] Obermeyer RJ, Goretsky MJ. Chest wall deformities in pediatric surgery. The Surgical clinics of North America 2012;92(3):669-84, ix

http://dx.doi.org/10.1016/j.suc.2012.03.001 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22595715

[67] Kenniscentrum Sport. Factsheet jeugd - armoede - sport 2017

https://www.kennisbanksportenbewegen.nl/?file=8235&m=1511185328&action=file.download

[68] Perrone M, Orr R, Hing W, Milne N, Pope R. The Impact of Backpack Loads on School Children: A Critical Narrative Review. International journal of environmental research and public health 2018;15(11):

http://dx.doi.org/10.3390/ijerph15112529 https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30424517

Vorige Volgende

Terug naar richtlijnen overzicht

Heb je vragen?

Neem voor vragen of meer informatie contact met ons op

Contact opnemen

Heb je suggesties voor verbetering van deze JGZ-richtlijn?

Geef jouw feedback

3.2 Beschrijving actief op te sporen symptomen en aandoeningen

JGZ-richtlijn Houding en bewegen

Let op: deze richtlijn is momenteel in herziening.

Richtlijn inhoudsopgave

Heb je vragen?

Richtlijn Houding en bewegen

Kernaanbevelingen richtlijn Houding en bewegen

Samenvattingskaart Houding en bewegen

Introductiefilmpje richtlijn Houding en bewegen

Indicatoren richtlijn Houding en bewegen

BDS-registratie-protocol richtlijn Houding en bewegen

PP-presentatie voor de scholing Houding en bewegen

Rapportage praktijktest richtlijn Houding en bewegen

Randvoorwaardelijke implicaties richtlijn houding en bewegen

Factsheet Houding en bewegen

Monitoringsvragenlijst voor organisatie

Tips voor ouders

Tips voor jongeren

Tips voor ouders met QR-codes

Tips voor jongeren met QR-codes

Heb je vragen?

Heb je suggesties voor verbetering van deze JGZ-richtlijn?