Richtlijn: Voorkeurshouding en schedelvervorming (2012)

Voor het ontwikkelen van de richtlijn werd een kernredactie samengesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van de beroepsgroepen van jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen en kinderfysiotherapeuten. Deze kernredactieleden waren gemandateerd door hun vereniging. De werkgroep werd ondersteund en methodologisch begeleid door een psycholoog, een bioloog-onderzoeker, een arts-onderzoeker en een arts maatschappij en gezondheid, tevens epidemioloog, van TNO. Daarnaast werd een zeer brede adviesgroep samengesteld, bestaande uit vertegenwoordigers van aanpalende beroepsgroepen.

De richtlijn is ontwikkeld volgens de methode van evidence-based richtlijnontwikkeling (EBRO) (CBO Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg, 2007). De basis voor de richtlijn is een samenvatting van het beschikbare bewijs in de wetenschappelijke literatuur. Op basis hiervan zijn aanbevelingen geformuleerd voor de praktijk. Bij de ontwikkeling van de richtlijn is rekening gehouden met het patiëntenperspectief. Het eindproduct bestaat uit een achtergrondboek, een samenvatting en een stroomdiagram. Bij deze richtlijn zijn een preventie- en interventiefolder verschenen. Deze zijn bedoeld voor gebruik in de praktijk bij de uitvoering van de richtlijn. De preventiefolder wordt uitgedeeld aan alle ouders van een pasgeboren baby. De interventiefolder wordt uitgereikt op indicatie als sprake is van een voorkeurshouding.

In de eerste kernredactievergadering is besproken wat volgens de redactieleden de belangrijke knelpunten waren. De volgende methoden van onderzoek zijn vervolgens gebruikt om de knelpunten uit te diepen, te completeren en te specificeren:

1. Inhoudsanalyse van de 18 protocollen/werkinstructies die na een oproep aan alle JGZ-organisaties in het land zijn verstrekt met behulp van het AGREE-instrument en een speciaal op basis van de literatuur opgesteld schema.
2. Inhoudsanalyse van 24 bestaande JGZ-folders over voorkeurshouding en schedelvervorming.
3. Focusgroep met jeugdartsen, jeugdverpleegkundigen, kinderfysiotherapeuten, manueel therapeuten, verloskundigen en kraamverzorgenden.
4. In totaal 21 interviews met ouders van zuigelingen in de wachtkamer van het consultatiebureau in Schiedam; hieronder bevonden zich 13 ouders met een niet-westerse afkomst.
5. Contacten met experts.

Voor de punten 1 tot 4 werd gebruik gemaakt van de rapportage ‘Voorkeurshouding bij zuigelingen. Analyse van de knelpunten voor zorgverleners bij preventie, vroegsignalering & aanpak van voorkeurshouding bij zuigelingen’ (Jong de, 2009). De inhoudsanalyse van de protocollen werd door de kernredactie herhaald.

Na de vierde kernredactievergadering zijn de knelpunten en uitgangsvragen in concept vastgesteld. Deze zijn schriftelijk voorgelegd aan de adviesgroepleden. Naar aanleiding van de commentaren heeft bijstelling plaatsgevonden en zijn de knelpunten en de uitgangsvragen definitief vastgesteld.

• Dr. Magda Boere-Boonekamp arts maatschappij en gezondheid, epidemioloog TNO Child Health
• Dr. Els Anten-Kools arts maatschappij & gezondheid Orbis Thuiszorg - Jeugdgezondheidszorg
• Drs. Esther Coenen-van Vroonhoven jeugdarts KNMG TNO Child Health (tot 01-12-2010), GGD Hollands Midden JGZ
• Drs. Helma van Gameren-Oosterom arts, onderzoeker TNO Child Health
• Dr. Monique L’Hoir psychotherapeut, psycholoog TNO Child Health
• Dr. Bregje van Sleuwen bioloog, onderzoeker TNO Child Health
• Dr. Leo van Vlimmeren kinderfysiotherapeut, senior onderzoeker UMC St Radboud, revalidatiegeneeskunde, afdeling kinderfysiotherapie
• Anke Winkel-Veninga nurse-practitioner JGZ GGD Groningen, divisie Lokaal gerichte zorg & Jeugd (LGZJ)

• Drs. On Lan Yu jeugdarts JGZ Kennemerland
• Drs. Ria van Berlo jeugdarts, stafarts Groene Kruis Jeugdgezondheidszorg
• Drs. Coba Klein Eising jeugdarts Icare
• Agnietje Bakker nurse-practitioner JGZ GGD Groningen
• Henny Derks verpleegkundig specialist preventie Thebe
• Prof. dr. J.I.P. de Vries gynaecoloog-perinatoloog Vrije Universiteit medisch centrum (VUmc)
• Siska de Rijke/Tineke Bogaard kraamverzorgende Nederlandse Beroepsvereniging voor de Kraamzorg (NBvK)
• Mieke Beentjes verloskundige Koninklijke Nederlandse Organisatie van Verloskundigen (KNOV)
• Dr. Pieter Meijers kinderarts Ziekenhuis Gelderse Vallei
• Frans Sleijpen kinderfysiotherapeut Nederlandse Vereniging voor Fysiotherapie in de Kinder- en Jeugdgezondheidszorg (NVFK)
• Renée Spermon-Marijnen manueel therapeut Nederlandse Vereniging voor Manuele Therapie (NVMT)
• Dr. Léon van Adrichem plastisch chirurg Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC) Erasmus MC
• Paula van Genugten/Brechtje Castenmiller osteopaat Nederlandse Vereniging voor Osteopathie (NVO)
• Vismai Schönfelder/Simone Knaap chiropractor Nederlandse Chiropractoren Associatie (NCA)
• Drs. Gerda Sinnema arts, helmverwijzer Roessingh Research and Developmen
• Ineke Ouwehand ergotherapeut, docent shantalamassag Vakgroep Shantalamassage Docenten (VSD)
• Tineke Bos directeur TiBo Nederlandse Beroepsvereniging Docenten Babymassage/TiBo
• Dr. Carin Dassel kinderarts, helmverwijzer Deventer Ziekenhuis