Richtlijn: Huidafwijkingen (2012)
D t/m G
Droge huid (Xerosis cutis, Xerodermie)
Huidafwijking | Zichtbaar droge rode huid, met een zeer fijne (pityriasiforme) schilfering en jeuk, soms gebarsten huid. |
---|---|
Oorzaak | Een (relatief) tekortschieten van talgproductie. Te veel of te heet wassen. Gebruik van ontvettende huidproducten zoals zeep. Bijwerking sommige medicamenten. |
Incidentie | Frequent; vaak bij atopische constitutie. |
Voorkeursleeftijd | Geen. |
Voorkeurslokalisatie | Romp, lateraal op bovenarmen, onderbenen. |
Beleid |
|
Erythema migrans (EM)
Huidafwijking | Rode, zich vanuit het midden (centrifugaal) uitbreidende, wegdrukbare verkleuring van de huid. |
---|---|
Aandoening | De ziekte van Lyme (lyme-borreliose) kent drie stadia:
|
Oorzaak | Infectie met Borrelia burgdorferi (bacterie), welke kan worden overgebracht bij een tekenbeet. |
Symptomen | Kan gepaard gaan met griepachtige klachten, zoals algemene malaise, koorts, lymfeklierzwelling, hoofdpijn, spierpijn en gewrichtspijn. |
Voorkeursleeftijd | Geen. |
Voorkeurslokalisatie | Bij kinderen meestal op het hoofd of in de hals. |
Bijzonderheden | I. EM is het eerste stadium van de ziekte van Lyme.
III. Het derde stadium is acrodermatitis chronica atrophicans (ACA), wat uiterst zeldzaam is op de kinderleeftijd. Voorkeurslokalisatie zijn de uiteinden van armen en benen of strekzijde van grote gewrichten, en het kan gepaard gaan met recidiverende gewrichtsontstekingen van vooral de kniegewrichten. |
Beloop | EM verschijnt meestal vanaf 3 dagen tot 3 maanden (gemiddeld 16 dagen) na de tekenbeet. De ring vormt zich rondom de plaats van de beet en heeft een diameter van ten minste 5 cm tot maximaal 60 cm. Vanuit het centrum verbleekt het EM geleidelijk. |
Beleid | Verwijzing naar de huisarts is geïndiceerd. Het wordt aanbevolen patiënten met EM (> 5 cm) te behandelen met een oraal antibioticum. Bij een EM van < 5 cm is antibiotica niet geïndiceerd, en verdient het aanbeveling na een week te controleren of uitbreiding heeft plaatsgevonden. Het wordt niet aanbevolen om te onderzoeken of de verwijderde teek geïnfecteerd is met Borrelia burgdorferi. Ook wordt niet aanbevolen om diagnostiek of behandeling te verrichten bij alle personen die een tekenbeet hebben gehad. Adviezen ter voorkoming en behandeling van een tekenbeet:
|
Erythema toxicum neonatorum
Huidafwijking | Rode (erythemateuze) plekken (maculae) met een doorsnede van 2-3 cm, met kleine (1-4 mm) centraal gelegen blaasjes (vesikels) of puistjes (pustels). Soms zijn er enkele aanwezig, soms honderd. |
---|---|
Incidentie | 30-70% van de nieuw geboren kinderen; zeldzaam bij prematuren. |
Voorkeursleeftijd | In de eerste 24-72 uur na de geboorte (kan vanaf de geboorte tot de 14e levensdag). |
Voorkeurslokalisatie | Romp, gelaat, extremiteiten. De handpalmen en voetzolen worden niet aangetast. |
Beloop | Spontane genezing na 4-5 dagen. |
Beleid | Er is geen therapie geïndiceerd. |
Follicullitis
Huidafwijking | Klein bultje of puistje (papulopustel) met een troebele gele inhoud en een geringe roodheid eromheen. |
---|---|
Oorzaak | Oppervlakkige ontsteking rondom de opening van een haarzakje (follikel), meestal veroorzaakt door Staphylococcus Aureus. |
Incidentie | Frequent |
Voorkeursleeftijd | Geen. |
Voorkeurslokalisatie | Behaarde hoofd, gelaat, extremiteiten, bilregio; komt vaak gegroepeerd voor. |
Besmettelijkheid | Kan besmettelijk zijn. |
Beleid | Een folliculitis gaat vaak spontaan over en behoeft dan geen behandeling. Hygiënische maatregelen zoals handen wassen en gebruik van eigen handdoek en washand worden aanbevolen. Het gebruik van milde desinfecterende zeep wordt aanbevolen als er geen neiging tot genezing is. |
Galbulten (urticaria of netelroos)
Huidafwijking | Sterk jeukende, scherp begrensde licht verheven bulten (kwaddels) die vluchtig zijn (binnen 24 uur verdwijnen of van plaats veranderen), met een bleek centrum en een rode rand, die in grootte variëren van enkele millimeters tot centimeters, en kunnen samenvloeien tot grotere vlakken en verspreid over het lichaam zitten. |
---|---|
Oorzaak | Er wordt onderscheid gemaakt tussen acute (< 6 weken aanwezig) en chronische (> 6 weken aanwezig) urticaria. Acute urticaria hebben veel verschillende oorzaken. Bij chronische urticaria wordt in > 90 % van de gevallen geen oorzaak gevonden. Een goede anamnese is hierbij essentieel. |
Symptomen | Sterke jeuk. Zeldzaam treedt gelijktijdig angio-oedeem op: plotselinge pijnlijke zwelling van diepere weefsels (gelaat, lippen, tong, handen, voeten en genitalia) die 24-72 uur kan aanhouden. Zwelling van mond- en keelholte kan levensbedreigend zijn. |
Incidentie | Acute urticaria komen frequent voor. |
Voorkeursleeftijd | Geen. |
Voorkeurslokalisatie | Geen. |
Bijzonderheden | Oorzaken van urticaria kunnen zijn:
|
Beloop | Vrijwel altijd spontane genezing. |
Beleid | Vermijden van de oorzaak (beschermende kleding, insecten afweermiddel), antihistaminica en evt. symptomatische lokale behandeling tegen de jeuk. |
Genitale wratten (condylomata acuminata)
Huidafwijking | Bultjes met een typische bloemkoolachtige (verruceuze-papillomateuze), soms gesteelde structuur met een doorsnede van 1-5 mm, die rond de anus en/of genitalia zitten. De kleur varieert van rozerood tot grijswit. |
---|---|
Oorzaak | Infectie met Humaan Papillomavirus |
Incidentie | 0,5 % bij vrouwen en 0,4% bij mannen (op volwassen leeftijd). |
Voorkeursleeftijd | Kan op alle leeftijden voorkomen. |
Voorkeurslokalisatie | Anus en genitalia. |
Incubatietijd | 1,5-8 maanden. |
Besmettelijkheid | Via direct contact. Besmetting bij jonge kinderen gaat meestal via de moeder (verticale transmissie, incubatietijd kan 1-1,5 jaar zijn). Besmetting kan ook via de handen van ouders met wratten, en mogelijk ook indirect (via handdoek, washand, ondergoed). |
Bijzonderheden | Bij genitale wratten bij kinderen moet ook worden gedacht aan seksueel misbruik (bij kinderen van 3 jaar en ouder is de verdenking daarop groter), zie kindermishandeling. Dit is echter zelden het geval. |
Beloop | Laesies kunnen vanzelf verdwijnen, maar re-infectie is mogelijk. |
Beleid | Verwijzing naar de huisarts is geïndiceerd. Er zijn diverse lokale medicamenteuze middelen beschikbaar; behandeling is echter niet altijd noodzakelijk. Ook kan cryotherapie of elektrocoagulatie via de dermatoloog toegepast worden. Zie voor verdere informatie de NHG-standaard "Het SOA-consult". |
Gianotti-Crosti syndroom
Huidafwijking | Huidkleurige tot rode bultjes (papels) en blaasjes (vesikels) met een diameter van 2-4 mm, die een symmetrische verdeling hebben en op de wangen, de billen en de strekzijden van de ledematen zitten. De bultjes kunnen samenvloeien tot één grotere verheven plek (plaque). Meestal is er geen jeuk. |
---|---|
Oorzaak | Verschillende virussen kunnen dit syndroom veroorzaken. In zeldzame gevallen is er sprake van infectie met hepatitis-B-virus. Soms wordt het gezien na vaccinatie. |
Symptomen | Mild ziektebeeld met malaise, lymfeklierzwelling, vergrote lever en milt (hepatosplenomegalie) en subfebriele temperatuur. |
Voorkeursleeftijd | 2-6 jaar. |
Besmettelijkheid | Onbekend |
Beloop | De huiduitslag ontwikkelt zich binnen een week en verdwijnt spontaan na 2-4 weken, maar kan uitzonderlijk tot 4 maanden duren. |
Beleid | Behandeling is niet nodig en uitsluitend symptomatisch. Voor meer informatie bij verdenking op een Hepatitis-B-infectie, zie het protocol "Hepatitis B" van de LCI. |
Gerstenkorrels (milia)
Huidafwijking | Kleine, oppervlakkige, witte bultjes (korreltje) van maximaal 2 mm doorsnede. Soms verheven met een rode (erythemateuze) rand. |
---|---|
Symptomen | Geen jeuk of pijn. |
Voorkeursleeftijd | Geen. |
Voorkeurslokalisatie | In het gelaat (meestal rond de ogen) |
Bijzonderheden | Gerstekorrels zijn onschuldige bultjes. Het is een verstopping van de talg- of zweetklieren Soms kunnen ze cosmetisch storend zijn, vooral wanneer er grote aantallen aanwezig zijn. |
Beleid | Gerstekorrels gaan vaak spontaan over. Wanneer ze aanhouden of cosmetisch storend zijn, kunnen ze worden weggehaald door een huidtherapeut of schoonheidsspecialist. |
Gordelroos (herpes zoster)
Huidafwijking | Heldere blaasjes en een rode huid in het verzorgingsgebied van één of meer gevoelszenuwen (dermatomen). Spontane genezing treedt binnen 7-21 dagen met korstvorming op. |
---|---|
Oorzaak | Lokale reactivering van infectie met Varicella Zoster virus (Herpes virus). |
Symptomen | 1-2 dagen voordat de huidafwijking zichtbaar is, ontstaat er pijn, jeuk of andere onaangename sensaties. Bij kinderen is er vaak minder pijn dan bij volwassenen. |
Voorkeurslokalisatie | Aan één zijde van het lichaam. Vooral de romp, hals, schouder en arm, soms in het gelaat. |
Incubatietijd | 14 dagen |
Besmettelijkheid | Vanaf 2 dagen voor het ontstaan van de huidafwijking, totdat alle blaasjes verdroogd zijn. |
Bijzonderheden | Bij kinderen die waterpokken in het eerste jaar hebben doorgemaakt, wordt gordelroos soms al op jonge leeftijd gezien. |
Beleid | Verwijzing naar de huisarts is geïndiceerd. Behandeling met (val)aciclovir of famciclovir is geïndiceerd bij lokalisatie in het gelaat (trigeminusgebied) of op het oor (herpes zoster oticus), en bij ernstige pijn. Zie voor verdere informatie en behandeling het protocol "Varicella en herpes zoster" van de LCI. |