Richtlijn: Extremiteiten (2019)
Totstandkoming richtlijn
Afbakening
De JGZ Richtlijn ‘Extremiteiten’ is ontwikkeld op basis van de knelpuntenanalyse, zoals deze is uitgevoerd door het CBO & de Argumentenfabriek [1]. Bij de knelpuntenanalyse waren diverse JGZ-professionals betrokken. De aldaar geformuleerde uitgangsvragen zijn beantwoord. De uitgangsvragen worden in de tekst per onderwerp beantwoord. Uit praktische overwegingen zijn de aanbevelingen per onderwerp niet gebaseerd op de uitgangsvragen, maar op de handelingsadviezen voor de JGZ-professional.
De uitgangsvragen die in deze richtlijn zijn beantwoord:
- Welke kennis over specifieke aandoeningen aan extremiteiten moeten JGZ-professionals hebben om afwijkingen aan extremiteiten te signaleren?
- Hoe kunnen JGZ-professionals de normale, leeftijdsgebonden variatie in extremiteiten, zoals bij O- en X-benen, platvoeten en groeipijn, onderscheiden van aandoeningen?
- Hoe moeten JGZ-professionals lichamelijk onderzoek uitvoeren om afwijkingen aan extremiteiten betrouwbaar te signaleren?
- Wat zijn alarmsignalen bij afwijkingen aan extremiteiten van kinderen die JGZ-professionals moeten kennen om tijdig door te verwijzen?
- Welke adviezen kunnen JGZ-professionals geven aan ouders en kinderen bij vragen en signalering van afwijkingen aan extremiteiten om klachten of problemen te voorkomen of te verhelpen?
- Welke verwijscriteria moeten JGZ-professionals gebruiken om kinderen met beperkingen door afwijkingen aan extremiteiten tijdig door te verwijzen naar de juiste zorgverlener?
De JGZ Richtlijn ‘Extremiteiten’ sluit aan bij richtlijnen van onder andere het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) en de Nederlandse Vereniging voor Kindergeneeskunde (NVK). Dit zijn onder andere:
- Richtlijn Primaire Idiopathische Klompvoet, Nederlandse Orthopaedische Vereniging, 2013
- Richtlijn Marfan Syndroom, Vereniging Klinische Genetica Nederland, 2013
- NHG-Standaard Niet-traumatische knieklachten, NHG, 2016
- JGZ Richtlijn Motorische ontwikkeling (naar verwachting gereed in 2019)
- JGZ Richtlijn Heupdysplasie (2018)
- JGZ Richtlijn Overgewicht (2012)
- JGZ Richtlijn Kindermishandeling (2016)
- JGZ Richtlijn Lengtegroei (2019)
Werkwijze
Een projectgroep van TNO (J. Deurloo, R. van Zoonen en C. Lanting) heeft de teksten voor de conceptrichtlijn geschreven. Voor de start van het project is een werkgroep samengesteld, deze werkgroep is bij alle fasen van de ontwikkeling van de richtlijn intensief betrokken geweest. De werkgroep is samengesteld uit experts op het gebied van aandoeningen aan de extremiteiten en/of JGZ. Zie voor de leden van de werkgroep paragraaf ‘c’. Met elk werkgroeplid zijn afspraken gemaakt en vastgelegd over taken en rollen in elke fase van het project. De tool ’organisatie en samenwerking bij multidisciplinaire richtlijnontwikkeling’ van het Haringproject [55] is hierbij als uitgangspunt genomen.
Tijdens de eerste werkgroepvergadering zijn de uitgangsvragen besproken en zo nodig nader gespecificeerd. Hierna is een systematisch literatuuronderzoek verricht op de uitgangsvragen. De leden van de projectgroep hebben de literatuur bestudeerd en samengevat. De teksten waren voor de deelnemers aan de werkgroep inzichtelijk en te bewerken op Google Drive. Deze teksten zijn tijdens vier werkgroepvergaderingen doorgenomen en aangepast, en er zijn aanbevelingen opgesteld.
Tevens is een klankbordgroep samengesteld. Zie voor de deelnemers aan de klankbordgroep paragraaf ‘d’. De klankbordgroep was verantwoordelijk voor het becommentariëren en aanvullen van conceptteksten vanuit ieders eigen ervaring en expertise. De klankbordgroep heeft schriftelijk gereageerd in oktober 2017. De reacties van de klankbordgroep zijn verwerkt door de projectgroep en besproken met de werkgroep.
Op basis van de inhoud van de richtlijn zijn een registratieprotocol en indicatoren opgesteld.
Het eerste concept van de richtlijn is op 13 november 2017 beoordeeld door de Richtlijn Advies- en Autorisatie Commissie (RAC). Hierna is gestart met een praktijktest gedurende 4 maanden bij 20 individuele deelnemers (van 8 JGZ-organisaties), om de werkbaarheid in de praktijk te onderzoeken. De conceptrichtlijn is in deze periode ook verspreid voor de landelijke commentaarronde.
Het registratieprotocol behorend bij deze richtlijn is beoordeeld door de redactieraad BDS van het NCJ.
Na het verwerken van de resultaten van de praktijktest en de landelijke commentaarronde is de richtlijn op 28 januari 2019 opnieuw beoordeeld door de RAC. Naar aanleiding van deze bespreking is de inhoud van de richtlijn opnieuw bijgesteld. Op 1 april 2019 heeft de RAC de richtlijn definitief geautoriseerd.
Leden van de werkgroep
Naam | Functie | Organisatie |
Carla Luimes - Remmerswaal | jeugdverpleegkundige | CJG Rijmond, in werkgroep namens V&VN |
Hetty van Velzen | arts M&G | onafhankelijk voorzitter |
Marjolein van Velsen | kinderfysiotherapeut | Fysiokids Linsingerland, in werkgroep namens NVFK |
Michiel van de Sande | kinderorthopeed | LUMC, in werkgroep namens NOV en WKO |
Petra Luttekes | ouder | Namens Ouders & Onderwijs |
Rita Gelauf | jeugdarts KNMG, instituutopleider | TNO; onderwijsteam opleiding jeugdarts KNMG, in werkgroep namens AJN |
Saskia van Vugt | huisarts | UMC Utrecht, in werkgroep namens NHG |
Selma van der Harst | arts M&G | ActiZ, in werkgroep namens AJN |
Tineke Piket | doktersassistente | CJG Rijnmond |
Klankbordgroep en meelezers
Naam | Functie | Organisatie |
A. Stroet-Duives | ergotherapeut | Ergotherapie Nederland |
E. Schoots | sportarts | Vereniging voor Sportgeneeskunde (VSG) |
E. Jongbloed | jeugdarts KNMG | |
H. Stemerdink | kinderfysiotherapeut | Nederlandse Vereniging voor Kinderfysiotherapie (NVKF) |
Kar li Chan | jeugdarts KNMG in opleiding | CJG Den Haag |
M. van Denderen | jeugdarts KNMG | JGZ Kennemerland |
M. Hepping | kinderrevalidatiearts | Nederlandse vereniging van Revalidatieartsen (VRA) |
D. Lansink en L. Fuit | podotherapeuten | Nederlandse Vereniging van Podotherapeuten |
Drs. D.R.J. Kempink | orthopaedisch chirurg | NOV/WKO |
Dr. C.A. van Nieuwenhoven | plastisch chirurg | NVPC |
Cliëntenparticipatie
De cliëntenparticipatie bij de ontwikkeling van de JGZ Richtlijn ‘Extremiteiten’ is vormgegeven door deelname van een ouder namens oudervereniging Ouders & Onderwijs aan alle werkgroepvergaderingen.