Richtlijn: Voedselovergevoeligheid (2014)
Onderbouwing
Uitgangsvraag
Bij welke symptomen, aanwijzingen uit (voedings)anamnese en lichamelijk onderzoek moet worden gedacht aan koemelkallergie of overgegaan worden tot diagnostiek van koemelkallergie?
Risicofactoren en symptomen passend bij koemelkallergie
Uit de reviews van lage tot matige kwaliteit kwamen de volgende risicofactoren naar voren voor het ontwikkelen van voedselallergie: atopische ziekten bij ouders of broertjes/zusjes (lage kwaliteit), vroeg optreden van constitutioneel eczeem en ernstig constitutioneel eczeem (matige kwaliteit), vroege blootstelling aan voedselallergenen via de borstvoeding en via het dieet van de moeder (tegenstrijdig bewijs van lage kwaliteit), keizersnede (variabel bewijs van lage tot matige kwaliteit), roken door de moeder tijdens de zwangerschap (lage kwaliteit), symptomen van huid, maag en darmen en anafylaxie (lage kwaliteit). Ondanks dat de kwaliteit van het bewijs van (voedings)anamnese en afwijkingen gevonden bij lichamelijk onderzoek laag is, heeft de werkgroep besloten om de symptomen uitgebreid weer te geven en differentiaaldiagnostisch ook andere oorzaken die de klachten kunnen veroorzaken te benoemen. Tevens is op basis van de ernst van de klinische symptomen een tweedeling gemaakt in patiënten die gediagnosticeerd en begeleid kunnen worden in de JGZ en kinderen die voor diagnostiek en behandeling verwezen moeten worden naar de huisarts/kinderarts.
Kinderen met koemelkallergie kunnen zich presenteren met een breed scala aan klachten, vaak van meerdere orgaansystemen. Geen enkel symptoom is specifiek voor de diagnose koemelkallergie. Overweeg de mogelijkheid van koemelkallergie bij patiënten die een of meer van de symptomen hebben uit tabel 4.3.1. In deze tabel zijn de meest voorkomende symptomen van koemelkallergie weergegeven. Meestal zijn het maag-darmkanaal, de huid of de luchtwegen betrokken. Opzichzelfstaande luchtwegklachten hebben zelden een relatie met koemelkallergie. Omdat geen enkel symptoom specifiek is voor koemelkallergie, moet differentiaaldiagnostisch worden gedacht aan andere oorzaken voor de klachten, zoals voedingsfouten, virale infecties en dergelijke.
tabel 4.3.1 Symptomen die kunnen wijzen op koemelkallergie (National Institute for Health and clinical Excellence, 2011)
|
Directe symptomen |
Late symptomen (ontstaan na enkele uren) |
Differentiaaldignose |
| Huid | ||
| jeuk | jeuk | |
| erytheem | erytheem | infectie |
| urticaria | infectie (meestal viraal), idiopatische urticaria, aspecifieke oorzaken zoals koude, warmte, zon of druk | |
| angio-oedeem (lippen, gelaat, rondom ogen) | toename van constitutioneel eczeem | (vluchtig) exantheem, prikkelende middelen, temperatuurwisselingen, bacteriële infectie, vluchtige peri-orale roodheid tijdens of na het eten |
| Gastro-intestinaal | ||
| jeuk in de mond | ||
| angio-oedeem (lippen, tong en gehemelte) | ||
| krampende buikpijn | buikpijn | infectie, gastro-oesofagale reflux, obstipatie, invaginatie, verkeerde drinktechniek, ouder-kindinteractie |
| middelijkheid, spugen | misselijkheid, spugen, gastro-oesofagale reflux | voedingsfouten (te veel of te snel voeden, verkeerde samenstelling van de voeding), aversie, regurgitatie, gastro-oesofagale reflux, infectie (bv. urineweginfectie), pylorushypertrofie |
| diarree | frequente stoelgang van afwijkende consistentie | gastro-enteritis of andere infecties, voedingsfouten (zie braken, misselijkheid), tijdelijke lactose-intolerantie, coeliakie, cystische fibrose |
| bloed en/of slijm bij de ontlasting | gastro-enteritis, invaginatie, divertikel | |
| obstipatie | functionele obstipatie, ziekte van hirschsprung | |
| Luchtwegen (vaak in combinatie met huid - en/of gastro-intestinale symptomen) | ||
| bovensteluchtwegklachten: jeuk aan de neus, niezen, loopneus, verstopte neus (met of zonder conjuctivitis) | Virale infectie | |
| inspiratoire stridor (bij larynx-oedeem) | virale of bacteriële infectie, aspiratie corpus alienum | |
| lagereluchtwegklachten: hoesten, dyspnoe | virale of bacteriële infectie, aspiratie corpus alienum | |
| Cardiovasculair | ||
| symptomen van anafylaxie: tachy-/bradycardie, hypotensie, shock, verminderd bewustzijn | bacteriële of virale infectie (sepsis, meningitis), andere allergie (bv. geneesmiddel of insecten), vergiftiging | |
| Overige | ||
| voedselweigering | voedselweigering | voedselweigering |
| bleekheid en moeheid | ||
| afbuigende groei in combinatie met gastro-intestinale symptomen (met of zonder ernstig constitutioneel eczeem) | voedingsfouten, malabsorptie, coeliakie, giardiasis, cystische fibrose etc. | |
| huilen, onrust | verkeerde drinktechniek, verzorgingsfouten (bv. te weinig voeding), te veel prikkels, ouder-kindinteractie, pijn (bv. otitis media) | |
De belangrijkste symptomen die kunnen wijzen op koemelkallergie:
Directe symptomen van de huid (rode uitslag, jeuk, zwelling, urticaria), maag en darmen (spugen, diarree) en luchtwegen (benauwdheid, piepen, rinitis) in relatie tot de inname van koemelk en zonder andere verklaring.
Vertraagde symptomen bestaande uit toename van matig tot ernstig constitutioneel eczeem (TIS-score > 3), bloederige ontlasting, voedselweigering en afbuigende groei.
Er is geen sterk vermoeden van koemelkallergie bij uitsluitend:
- excessief huilen en prikkelbaar gedrag;
- obstipatie;
- klachten die zouden kunnen passen bij gastro-oesofagale reflux.
(Anonymous, 2011; Iacono et al., 1995; Lucassen, 2010; Syrigou et al., 2011)
Er is geen vermoeden van koemelkallergie bij mild constitutioneel eczeem dat goed reageert op lokale corticosteroïden.
Referenties
Zie referentielijst.