7.6.2 Meldcode bij mishandeling door derden

Meldcode bij mishandeling door iemand in de sociale leefomgeving

Hieronder wordt het protocol geïntegreerd in de vijf stappen van de Meldcode, waarbij we apart aangegeven hebben wat de JGZ professional moet doen in geval van mishandeling door iemand in de sociale leefomgeving. De stappen in de meldcode geven geen volgorde aan, in de praktijk kan dit door elkaar lopen.

Stap 0: Kán er sprake zijn van kindermishandeling?

In de secctie Signaleren, diagnostiek en verwijzen is betoogd dat aan stap 1 van de meldcode altijd een ‘Stap 0’ voorafgaat: wanneer een JGZ professional gedragingen, fysieke kenmerken en factoren constateert die een signaal van kindermishandeling kunnen zijn en/ of er eventueel ook anderen zich zorgen maken, is het van belang dat je nagaat of kindermishandeling een mogelijke verklaringen is. In Stap 0 weet je nog niet wie de mogelijke pleger is: dat kan een ouder zijn maar ook iemand van buiten het gezin, derden zoals een leerkracht, trainer etc.

Deze alertheid op mogelijke signalen van kindermishandeling – ook in de sociale leefwereld van de jeugdige – is de basishouding van iedere professional. Bij ieder contactmoment wordt gevraagd hoe het met de jeugdige gaat. Ook aan de jeugdige zelf kan gevraagd worden wat het in de vrije tijd doet, of het naar clubjes gaat en of de jeugdige het naar de zin heeft. Doe dat in neutrale bewoordingen, bijvoorbeeld: vind je het leuk op de club, zijn er ook minder leuke dingen, vertel eens, wat doe je dan? Het vragen ernaar normaliseert het praten over veiligheid in de sociale leefomgeving, en leidt op zichzelf tot bewustwording bij ouders en kind. Veiligheidsthema’s zoals geweld, agressie, straf, pesten of ongewenste intimiteiten in de sociale leefomgeving behoren tot de standaardthema’s die aan de orde gesteld worden.
Hieronder zijn voorbeeldvragen uit het Haagse protocol opgenomen.

Wanneer de JGZ-professional geen andere bevredigende verklaringen vindt voor hetgeen hij of zij geconstateerd heeft bij de jeugdige, de zorgen blijven bestaan en een vermoeden of verdenking van kindermishandeling ontstaat, treedt de Meldcode in werking.

Stap 1. In kaart brengen van de situatie

Meer specifiek voor deze situatie, waarbij verdenking van kindermishandeling in het sociaal leefmilieu ligt:

• Signalen van mishandeling kunnen worden verzameld via een Meldingsformulier (waarvan we een voorbeeld hebben toegevoegd in figuur 1. De signalen worden geanalyseerd door de eindverantwoordelijke, meestal de aandachtsfunctionaris. Op basis van die analyse vindt actie plaats.
• Indien een patroon van signalen binnen een voorziening in het sociaal leefmilieu wordt geconstateerd wordt de geanonimiseerde lijst met signalen besproken in een overleg tussen de wethouder Jeugd, de JGZ, Veilig Thuis.

Stap 2. Overleggen met een collega, in- of externe deskundigen, Veilig Thuis

Handel bij vermoedens of verdenking van kindermishandeling nooit alleen. Allereerst wordt de situatie besproken binnen het JGZ team, wat vindt de collega-professional van de situatie? Raadpleeg ook de aandachtsfunctionaris kindermishandeling en overleg met Veilig Thuis

Indien sprake is van een patroon van signalen, of indien opschaling noodzakelijk is in verband met eventuele maatschappelijke onrust (vooral bij seksueel misbruik), dan vindt –geanonimiseerd- casuïstiekbespreking plaats met betrokken leden van het lokaal bestuur (B&W: burgemeester en wethouders) en de lokale driehoek bestaande uit openbaar ministerie, politie en burgemeester.

Stap 3. Gesprek met ouder en/of jeugdige.

• Overleg altijd met de ouder(s) en de jeugdige (zo mogelijk apart) bij het bespreken van de vermoedens kindermishandeling, tenzij er gegronde redenen zijn waarop dit niet mogelijk is.
• Ouders worden aangespoord hun kind uit de onveilige situatie te halen, en de ouders worden geïnformeerd dat bij het vervolgconsult (dit wordt altijd ingepland) beoordeeld wordt of hun kind zich inmiddels in een veilige situatie bevindt.
• Afspraken met ouders worden geregistreerd in het Digitaal Dossier en besproken met de aandachtsfunctionaris kindermishandeling in de JGZ-organisatie en actief vervolgd.
• Als ouders de signalen en vermoedens van kindermishandeling ontkennen of aangeven geen actie te willen ondernemen, schakelt de JGZ-professional Veilig Thuis in.

Stap 4. Wegen van kindermishandeling, bij twijfel altijd Veilig Thuis raadplegen

• Wanneer de situatie van de jeugdige bij het vervolgconsult niet is gewijzigd, zal afhankelijk van het eerste signaal overleg of melding bij Veilig Thuis plaatsvinden.
• Wanneer de jeugdige niet verschijnt op het vervolgconsult wordt overlegd met school en afhankelijk van het eerste signaal overleg of melding bij Veilig Thuis plaatsvinden.

Bijlage 2 Meldingsformulier

Stap 5. Beslissen: zelf hulp organiseren of melden

Zorg dat er zowel voor de jeugdige als de ouders – die hun kind niet hebben kunnen beschermen – hulp aangeboden wordt. Voor kinderen die het slachtoffer zijn van lichamelijke of seksuele mishandeling is in ieder geval psycho-educatie en mogelijk ook traumabehandeling nodig.

Organiseer of bied jeugdigen die slachtoffer zijn van kindermishandeling minimaal psycho-educatie aan die hen ‘ontschuldigt’ en uitlegt dat ieder kind recht heeft op veiligheid. Overweeg altijd of aanvullend (trauma)behandeling nodig is.

Organiseer of bied jeugdigen die slachtoffer zijn van seksueel misbruik vormen van Traumagerichte (of ’Abuse-Focused’) Cognitieve Gedragstherapie aan zoals de Horizonmethodiek of STEPS . Verwijs naar www.centrumseksueelgeweld.nl Deze linkt opent in een nieuw tabblad