Preventieve aanpak van AHT binnen de JGZ
Preventie van AHT is belangrijk, maar kan lastig zijn. Veel risicofactoren, zoals socio-economische status, familiaire stress, prematuriteit, meerlingen, ontwikkelingsachterstand, en eerdere kindermishandeling zijn moeilijk te beïnvloeden [185][187][190][195][199]. Onderzoek uit de laatste jaren laat zien dat met name het normale huilen van baby’s de meest belangrijke en beïnvloedbare risicofactor (of trigger) is voor AHT. Of meer precies is het de reactie van de ouder/verzorger op het huilen van de baby, die gezien wordt als belangrijkste te beïnvloeden risicofactor.
Video-interactie begeleiding blijkt een effectieve interventie te zijn bij huilbaby’s. Klein Velderman et al. (2011) hebben binnen de JGZ in een kleinschalige RCT de effectiviteit onderzocht van kortdurende video-hometraining (K-VHT) bij gezinnen met een huilbaby. De moeders in de experimentele groep waren tevreden over de steun die zij ontvingen via K-VHT, hadden een minder negatieve perceptie van het huilen, en voelden zich – in vergelijking met de moeders die reguliere zorg kregen – meer competent als opvoeder.
Verschillende studies hebben laten zien dat het geven van mondelinge, schriftelijke en beeldende voorlichting in de perinatale periode effectief is in het reduceren van het aantal geschudde baby’s [176][178][184]. Ook neemt kennis van ouders over huilen van baby’s toe door het geven van voorlichting, wat mogelijk ook zal leiden tot een afname van AHT [178]. TNO ontwikkelde vergelijkbaar materiaal voor toepassing in de Nederlandse situatie. Zij ontwikkelde de DVD ‘Breekbaar Niet schudden’, een voorlichtingsfilm voor ouders over de risico’s en het voorkomen van schudden. Daarnaast is informatie opgesteld die is opgenomen in de GroeiGids Kraam en de GroeiGids JGZ. Verder is een boekje ontwikkeld met vergelijkbare informatie, geschikt voor ouders met beperkte gezondheidsvaardigheden (laaggeletterde ouders, ouders die nog onvoldoende Nederlands spreken, ouders met een laag niveau). Alle materialen zijn te bestellen via de website www.shakenbabysyndroom.nl Deze linkt opent in een nieuw tabblad.
Samenwerking van alle perinatale zorgverleners bij het bespreekbaar maken van dit onderwerp is wenselijk. Hierin wordt aangeraden regionale werkafspraken te maken met verloskundigen, kraamverzorgenden, medewerkers JGZ, ziekenhuizen en huisartsen over welke zorgprofessional op welk moment ouders voorlichting geeft over de risico’s van schudden en hoe dit te voorkomen. Gebaseerd op internationale kennis en ervaring wordt aangeraden ouders rond de geboorte voor te lichten over de risico’s en mogelijke gevolgen van schudden en hoe dit te voorkomen [176][184]. Aangezien moeilijk te voorspellen is welke ouders een risico lopen, is het belangrijk om álle ouders, zowel de moeders als vaders, preventief (universele) voorlichting te geven. Bovendien dient bij het geven van voorlichting ook nadrukkelijk aandacht te zijn voor het geven van voorlichting aan álle verzorgers van de baby, aangezien uit de literatuur blijkt dat in 64-79% van de gevallen de man verantwoordelijk is voor de schade [201].
Voorlichting dient te bestaan uit mondeling, schriftelijk en beeldend materiaal. Daarnaast dient er extra aandacht te bestaan voor ouders bij wie het risico op AHT hoger is, zoals ouders met een overmatig huilende baby, of ouders met risicofactoren zoals genoemd in de alinea ‘Risicofactoren bij ouders /verzorgers’. Wanneer voorgenoemde risicofactoren reeds bestaan tijdens de zwangerschap, is het mogelijk dat de verloskundige een of meerdere prenatale huisbezoeken aanvraagt, uitgevoerd door de jeugdverpleegkundige (zie Thema 7).