In verschillende organisaties werken uitvoerende en coördinerende opvoedingsondersteuners die opvoedingsondersteuning als (één van de) kernta(a)k(en) of als neventaak hebben. Dat doen ze steeds vaker samen met de JGZ en andere ketenpartners in het CJG of in het ZAT [84]. Andere professionals en organisaties die een rol spelen in de opvoedingsondersteuning, zijn:
Huisartsen
Veel ouders raadplegen de huisarts bij opvoedingsvragen vanwege hun vertrouwensrol. Vanuit hun medische professie zijn de mogelijkheden van huisartsen om ouders met opvoedingsproblemen te begeleiden beperkt. De meeste huisartsen kennen hun beperkingen op dit gebied en verwijzen ouders naar de hierboven genoemde professionals.
Leerkrachten
Leerkrachten verkeren in een goede positie om problemen in de ontwikkeling van kinderen te signaleren. Leerkrachten zijn voor ouders een belangrijke gesprekspartner als het met hun kind niet goed gaat op school. Doel van een oudergesprek is meestal om meer inzicht te krijgen in de achtergronden van de gesignaleerde problemen, ervaringen uit te wisselen over hoe het kind zich op school en thuis gedraagt en afspraken te maken over de aanpak van het probleem. Bij meer complexe situaties kunnen de problemen van het kind ingebracht worden in het zorg- en adviesteam (ZAT) [41].
Kindercentra
Als pedagogisch medewerkers met opvoedingsvragen van ouders te maken hebben,
is het bieden van een luisterend oor, opvoedtips geven of samen met andere ouders ervaringen uitwisselen veelal voldoende. In de Wet op de jeugdzorg is opgenomen dat kindercentra ook een taak hebben om problemen in de ontwikkeling van kinderen tijdig op te merken. Pedagogische adviesgesprekken zijn regelmatig aan de orde. Ouders die meer advies en coaching nodig hebben, worden meestal verwezen naar het lokale ondersteuningsaanbod [41]. Pedagogen werkzaam bij grote kinderopvangcentra voeren kindobservaties uit, nemen deel aan signaleringsnetwerken en bieden opvoedingsondersteuning aan ouders [84].
Opvoedbureau, opvoedwinkel of steunpunt opvoeding
Deze instellingen kenmerken zich voornamelijk door het uitvoeren van niet-geïndiceerde zorg bij enkelvoudige problemen. De werkwijze bestaat uit het geven van informatie, advies en begeleiding aan ouders en andere opvoeders in voornamelijk individuele contacten met ouders in de vorm van een telefonisch gesprek, spreekuurcontact of huisbezoek. Daarnaast kunnen ook themabijeenkomsten, consultatie en afstemming met andere organisatie zoals Bureau Jeugdzorg tot de werkzaamheden behoren [209]. Deze instellingen gaat steeds vaker op in de CJG’s [41].
Brede scholen en vve-projecten (voor- en vroegschoolse educatie)
Hierbinnen werken professionals met als aandachtsgebied opvoedingsondersteuning of ouderbetrokkenheid. Voorbeelden zijn een vve-coördinator (functie op hbo-niveau) of een functionaris opvoedingsondersteuning die een oudercursus geeft en individuele contacten met ouders heeft (functie op mbo-niveau).
Zorg- en adviesteams (ZAT’s)
Pedagogen, jeugdverpleegkundigen, jeugdartsen, medewerkers van Bureau Jeugdzorg en (school)maatschappelijk werkers nemen als opvoedingsondersteuners deel aan ZAT’s. Zij hebben de taak problemen bij het kind of het gezin te taxeren en te beoordelen en (handelingsgerichte) adviezen te geven aan de schoolpraktijk en waar nodig door te schakelen naar lokaal aanbod (www.zat.nl).
MEE-organisaties
De professionals werkzaam bij MEE (o.a. maatschappelijk werkers en pedagogen) voeren opvoedingsondersteuning uit, zowel individueel als in een groepsaanbod, specifiek gericht op ouders en/of kinderen met een beperking (tot de doelgroep behoren ook kinderen met emotionele of gedragsproblemen). Deze professionals hebben veel expertise in huis op het gebied van thuisbegeleiding en de ondersteuning van ouders met opvoedingsproblemen. MEE legt een sterker accent op preventieve taken, zoals het bieden van informatie, advies en kortdurende begeleiding aan jeugdigen en hun ouders [84][41].
(Grote) welzijnsorganisaties
Pedagogen of pedagogische adviseurs bij deze organisaties houden zich bezig met de uitvoering van oudercursussen en themabijeenkomsten, opvoedspreekuren en de uitvoering en coördinatie van opvoedingsondersteuningsprogramma’s, waaronder specifiek aanbod voor ouders in achterstandssituaties. Voorbeelden van programma’s die door welzijnsorgani- saties uitgevoerd kunnen worden zijn: Triple P, Spel aan Huis, Home-Start, oudercursussen en Moeders Informeren Moeders (MIM) [84].
Particuliere praktijken
Het aanbod van particuliere initiatieven op het gebied van pedagogische advisering varieert van preventieve ondersteuning tot meer gespecialiseerde hulp. Ouders kunnen er terecht voor pedagogische begeleiding bij de aanpak van opvoedingsproblemen. Soms kunnen ouders er een workshop over een opvoedingsthema of oudercursus volgen. Steeds vaker breidt het aanbod zich uit met online informatie en advisering aan ouders. Sommige bureaus doen ook diagnostisch onderzoek. Een aantal bureaus heeft expertise in huis op het gebied van psycho-educatie of behandeling van kinderen met specifieke problemen, zoals ADHD, autisme of gedragsproblemen [41].
Bureau Jeugdzorg
De Bureaus Jeugdzorg bevinden zich op het snijvlak van de vrij toegankelijke lokale opvoedhulp en de meer intensieve vormen van ambulante hulp en gezinsbegeleiding in de geïndiceerde jeugdzorg. Met de invoering van de Wet op de jeugdzorg in 2005 is de situatie veranderd en zijn bestaande vormen van ambulante hulp of pedagogische advisering overgeheveld naar de gemeente [41]. Bureau Jeugdzorg beoordeelt de (aard en ernst van de) problemen met opgroeien en opvoeden, en stelt vast welke zorg de cliënt nodig heeft. Als oplossingen op lokaal niveau mogelijk zijn, is de cliënt daarop aangewezen en is ondersteuning bij het verkrijgen van die hulp nodig. In de andere gevallen kan de cliënt wettelijk aanspraak maken op de zorg die Bureau Jeugdzorg in een indicatiebesluit heeft vastgesteld.
Thuisbegeleiding
Thuisbegeleiding (voorheen gespecialiseerde gezinsverzorging) is een intensieve vorm van begeleiding door op mbo- of hbo-niveau opgeleide thuisbegeleiders aan gezinnen met ernstige opvoed- en opgroeiproblemen, waarbij ook een praktische participerende bijdrage wordt geleverd aan het huishouden, het gezinsmanagement en pedagogische taken (www.nji.nl Deze linkt opent in een nieuw tabblad). De doelgroep bestaat uit gezinnen bestaande uit minimaal een ouder en een of meerdere kinderen met ernstige opgroei- en opvoedproblematiek (multiprobleemgezinnen).
Opvoedingsondersteuning via internet
Online opvoedingsondersteuning verdient aparte vermelding. Het is een vorm van hulpverlening waarbij ouders via internet informatie, advies of ondersteuning krijgen. Online hulp is een vorm van getrapte hulpverlening: van passief tot interactief [270]. Dit wordt ook wel het ‘stepped-care-model’ genoemd. ‘Digitale’ opvoedingsondersteuning is een vorm van online hulpverlening die door verschillende instellingen gegeven wordt. De laatste jaren verschijnen er steeds meer websites over opvoeding voor ouders, waarbij het streven is de betrouwbaarheid van de informatie te vergroten.
Ouders Online is een veel bezochte onafhankelijke website voor aanstaande ouders en ouders van kinderen tot en met de puberleeftijd. Bezoekers kunnen onderling informatie uitwisselen en zo’n 20.000 pagina’s aan informatie raadplegen (www.nji.nl) Deze linkt opent in een nieuw tabblad. Daarnaast is er een virtueel CJG (www.vcjg.nl) en een database (Groeigids.nl Deze linkt opent in een nieuw tabblad), wat dé informatieve en interactieve website van het lokale Centrum Jeugd en Gezin over opvoeden en opgroeien voor ouders en professionals is. Voor islamitische ouders is er www.opvoedmix.nl Deze linkt opent in een nieuw tabblad, met informatie afkomstig van de websites van CJG’s en informatie over opvoeden binnen het kader van de islam. Ouders kunnen hier betrouwbare informatie vinden over opvoeden en zij kunnen bijvoorbeeld een e-consult krijgen.